Kiedy partnerzy wspólnie odpowiadają za długi?
Partnerzy mogą wspólnie odpowiadać za długi w kilku określonych sytuacjach, zwłaszcza w kontekście małżeństwa i wspólnoty majątkowej. Wspólne życie w związku, sformalizowanym poprzez małżeństwo, czy bez uprawomocnienia, wiąże się z prowadzeniem również wspólnych finansów. Nie oznacza to jednak, że od razu zakładamy z partnerem lub partnerką wspólne konto, na które trafiać będzie wynagrodzenie obojga partnerów. Bycie razem nie determinuje również tego, że każdy kredyt bierzemy wspólnie. Wspólne finanse wynikają ze wspólnego życia, ale jak wygląda odpowiedzialność za długi partnerów?
Przed sformalizowaniem związku, przed wzięciem ślubu cywilnego, partnerzy posiadają oddzielne majątki. Konkubinat w żaden sposób nie wymusza na partnerach posiadania wspólnego majątku, ani nawet wspólnego rachunku bankowego. Każdy z partnerów posiada majątek osobisty, a w jego skład wchodzą również wszystkie zobowiązania danej osoby. Więc żyjąc z kimś pod jednym dachem, ale bez ślubu cywilnego, powoduje, że wszystkie sprawy finansowe danej osoby dotyczą jedynie tej osoby. Nawet długi, które posiada aktualny partner, są tylko jego problemem.
Przed podpisaniem aktu małżeństwa w Urzędzie Stanu Cywilnego partnerów obowiązuje rozdzielność majątkowa. Każdy posiada swój majątek. Wszystkie aktywa oraz ruchomości i nieruchomości danej osoby są składowymi jego majątku prywatnego. Kredyty dalej uzyskujemy jako jednostka, nie jako małżeństwo, a co za tym idzie, ewentualne zadłużenie przedmałżeńskie również pozostają problemem tylko jednej ze stron związku. Każdy dysponuje swoim majątkiem i każdy odpowiada za swoje problemy majątkowe. I tak aż do momentu powstania wspólności majątkowej.
Ustrój majątkowy małżeński a odpowiedzialność za długi współmałżonka
Ustrój majątkowy małżeński ma kluczowe znaczenie w kontekście określenia odpowiedzialności za długi współmałżonka. W Polsce, domyślnym ustrojem majątkowym po zawarciu związku małżeńskiego jest wspólnota majątkowa, co oznacza, że długi zaciągnięte po ślubie mogą być traktowane jako wspólne zobowiązania obojga małżonków. Jednakże, małżonkowie mogą zdecydować się na inny ustrój majątkowy, na przykład rozdzielność majątkową, ustalając to w intercyzie. W takim przypadku każdy z małżonków odpowiada wyłącznie za własne długi.
Do momentu wzięcia ślubu, każdy z partnerów odpowiada za swoje finanse i swoje długi, za swój majątek osobisty. W momencie wzięcia ślubu powstaje wspólnota majątkowa. Nie oznacza to jednak, że nagle wszystkie finanse stają się wspólne. Majątki osobiste pozostają własnością danego małżonka. Jeśli przed ślubem wzięliśmy na siebie kredyt, albo co gorsza popadliśmy w długi, to kredyt spłacamy samodzielnie, tak samo jak długi. Małżonek nie odpowiada za sytuację materialną partnera sprzed ślubu, nigdy. Długi nie stają się wspólne, zobowiązania nie stają się wspólne, a majątek sprzed ślubu, pozostaje majątkiem danej osoby, a nie wchodzi w skład wspólnoty. Jeśli miałem samochód przed ślubem, to pozostaje on moim samochodem i po ślubie, nie staje się wspólny.
Wspólnota majątkowa a długi
Wspólnota majątkowa w małżeństwie wiąże się bezpośrednio z kwestią długów i ich odpowiedzialnością. W ramach tego ustroju majątkowego, który jest domyślny po zawarciu związku małżeńskiego, majątek nabyty przez małżonków po ślubie staje się wspólny. To oznacza, że długi zaciągnięte w trakcie trwania małżeństwa mogą być traktowane jako wspólne zobowiązania obu małżonków.
W momencie wejścia w związek małżeński, w świetle prawa partnerzy przechodzą od majątków prywatnych do majątku wspólnego. W momencie zawarcia aktu małżeństwa, powstaje wspólnota majątkowa. Oznacza to, że wszystkie finanse od tego właśnie momentu dopiero, stają się wspólnym problemem. Kredyty, własności, środki finansowe, a także długi, które pojawią się po ślubie, dotyczą obojga małżonków.
Rozdzielność majątkowa a długi
Rozdzielność majątkowa, ustanowiona między małżonkami, wpływa istotnie na kwestię odpowiedzialności za długi. W ramach tego ustroju majątkowego, każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem niezależnie i osobno odpowiada za własne zobowiązania finansowe. Oznacza to, że długi zaciągnięte przez jednego z małżonków nie obciążają drugiego.
Do ustanowienia rozdzielności majątkowej niezbędna będzie intercyza. Intercyza jest umową małżeńską, która pozwala ustanowić inny, dowolny ustrój majątkowy obu małżonkom. Z pomoca intercyzy można rozszerzyć wspolnotę majątkową, ale można takżę wprowadzić rozdzielność majątkową. Rozdzielność majątkowa może być całkowita, lub ograniczona, czyli pozostawiająca część własności jeden i drugiej strony umowy w majątku wspólnym
W przypadku spisania intercyzy i wprowadzenia rozdzielności majątkowej u współmałżonków, po ślubie nie powstanie majątek wspólny, ale każdy z partnerów dalej będzie posiadał swój majątek prywatny. Co w związku z tym dzieje się w przypadku długów? Małżonkowie w rozdzielności majątkowej nie będą mieli wspólnych długów, ponieważ nie będa mieli wspólnych zobowiązań. W przypadku rozdzielności majątkowej, każdy dalej odpowiada jedynie za swój majątek, swoje zobowiązania i własne długi.
Jak sprawdzić długi współmałżonka?
Aby sprawdzić długi współmałżonka sprawa wcale nie jest prosta. Jeśli partner faktycznie posiada długi, to weryfikacji tychże można dokonać w jednej z baz dłużników:
- Biuro Informacji KRedytowej (BIK),
- Krajowy Rejestr Długów (KRD),
- BIG InfoMonitor,
- ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A. (ERIF BIG S.A.),
- Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych (KIDT BIG S.A.),
- Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych.
Jednak samodzielne rejestrowanie się w serwisie daje dostęp jedynie do własnej historii kredytowej. Rejestrowanie się przy użyciu danych partnera to już niestety działanie nielegalne. Tak więc sprawdzenie długów partnera nie będzie możliwe, bez jego udziału. Oczywiście można zapytać wprost i liczyć na całkowitą szczerość z drugiej strony.
Odpowiedzialność za długi po ślubie
Po ślubie zmienia się sytuacja majątkową partnerów oraz odpowiedzialność za długi. Z dwóch oddzielnych osób fizycznych ze swoimi prywatnymi majątkami, po ślubie ludzie stają współmałżonkami ze wspólnym majątkiem. Wyjątkiem jest ustanowienie stosownego ustroju majątkowego na mocy intercyzy. Intercyza może wprowadzić od całkowitej rozdzielności majątkowej, przez rozdzielność częściową, po wspólnotę rozszerzoną. Każda z form ustroju ustanowionego na mocy intercyzy niesie ze sobą inne skutki. W przypadku całkowitej rozdzielności, małżonkowie posiadają dalej swoje indywidualne majątki. W przypadku wspólnoty rozszerzonej nawet składowe majątków prywatnych mogą wejść w skład wspólnoty majątkowej po ślubie. Znaczenie ma również to, czy za powstanie zobowiązań finansowych po ślubie odpowiada oboje małżonków, jedno z małżonków działające za zgodą drugiego, czy jedno z małżonków działających bez zgody drugiego.
Dług zaciągnięty za zgodą obojga małżonków
W sytuacji, gdy dług został zaciągnięty za zgodą obojga małżonków, odpowiedzialność za jego spłatę jest wspólna. Oznacza to, że obaj małżonkowie są solidarnie odpowiedzialni za zobowiązania wynikające z tego długu. Biorąc ślub i wchodząc we wspólnotę majątkową, dług zrobiony przez oboje małżonków jest długiem wspólnym. Jeśli razem wzięli kredyt, to razem odpowiadają za ewentualne problemy ze spłatą. Nie dość, że taki dług egzekwowany będzie z majątku wspólnego, to w przypadku gdy ten nie wystarczy, współmałżonkowie odpowiadają za dług również ze swoich majątków prywatnych.
Dług zaciągnięty przez jednego współmałżonka za zgodą drugiego
Kiedy jeden z małżonków zaciąga dług za zgodą drugiego, sytuacja w zakresie odpowiedzialności finansowej może się różnić w zależności od ustroju majątkowego obowiązującego w małżeństwie. Wtedy, w razie powstania długu, odpowiada za niego jedynie ten ze współmałżonków, który widnieje na umowie kredytu. Dług może być zaspokojony jedynie z majątku kredytobiorcy oraz, w razie potrzeby, części majątku wspólnego. Z majątku wspólnego można jednak sięgnąć jedynie do pewnej kwoty, która po oszacowaniu jest procentowym udziałem dłużnika w majątku wspólnym.
Dług zaciągnięty bez zgody drugiego współmałżonka
W przypadku gdy dług zaistniał bez zgody drugiego współmałżonka pojawia się jeszcze jedno rozwiązanie. W momencie zaistnienia długu, egzekucji zadłużenia można dokonać jedynie z majątku dłużnika. Majątek wspólny oraz drugiego współmałżonka pozostają nietknięte. Jednak aby tak było faktycznie, druga strona musi udowodnić, że nie miała pojęcia o zobowiązaniu. W przeciwnym wypadku, zaspokoić wierzyciela można również z majątku wspólnego.
Odpowiedzialność za długi po rozstaniu
Odpowiedzialność za długi po rozstaniu małżonków, czyli po rozwodzie, zależy od ustroju majątkowego, który obowiązywał w czasie trwania małżeństwa, a także od specyfiki konkretnych zobowiązań. W przypadku wspólnoty majątkowej, długi zaciągnięte podczas małżeństwa są zwykle traktowane jako wspólne, co oznacza, że po rozstaniu obie strony mogą nadal ponosić za nie odpowiedzialność. To może prowadzić do sytuacji, gdzie nawet po formalnym zakończeniu związku, byli małżonkowie muszą wspólnie radzić sobie ze spłatą tych zobowiązań. Natomiast w sytuacji, gdy małżonkowie ustalili rozdzielność majątkową, na przykład poprzez intercyzę, każdy z nich odpowiada za swoje długi indywidualnie. Po rozwodzie, sąd lub umowa stron może określić sposób podziału wspólnych długów, ale generalnie każda osoba staje się odpowiedzialna tylko za zobowiązania, które sama zaciągnęła. W takich okolicznościach, zarządzanie finansami po rozstaniu może być mniej skomplikowane, choć nadal wymaga jasnego rozgraniczenia i ewentualnego uregulowania wspólnych zobowiązań powstałych w trakcie trwania małżeństwa.
Separacja a długi współmałżonka
Separacja małżeńska wpływa na zarządzanie finansami i odpowiedzialność za długi, choć nie zmienia automatycznie ustroju majątkowego małżeństwa. W trakcie separacji, choć małżonkowie żyją oddzielnie, formalnie nadal pozostają w związku małżeńskim, a obowiązujący ustrój majątkowy (wspólnota czy rozdzielność) nadal ma zastosowanie. Jest to okres przejściowym, w którym nie są już traktowani jako małżeństwo i nie posiadają wspólnego majątku. Nie są jedna jeszcze po rozwodzie i posiadają jedynie swoje majątki prywatne, sprzed dnia ślubu. Pozostały majątek musi ulec podziałowi. Jeśli przed ślubem spisana została intercyza, która ustanowiła rozdzielność majątkową, to na mocy intercyzy majątek od razu zostaje stosownie podzielony i zasili majątki prywatne. Jeśli małżonkowie byli we wspólnocie majątkowej, to podziału dokona sąd. Oczywiście długi wchodzące w skład majątku podlegają tym samym zasadom. Zobowiązania, które były tylko nasze jeszcze przed ślubem, dalej pozostają zobowiązaniem danego współmałżonka. Długi wspólne, nawet w okresie separacji mogą być zaspokojone z majątku obu dawnych współmałżonków.
Rozwód a długi byłego partnera
Rozwód formalnie kończy związek małżeński i może mieć znaczący wpływ na kwestię odpowiedzialności za długi byłego partnera. Po rozwodzie zarządzanie długami zależy od ustroju majątkowego, który obowiązywał w małżeństwie, oraz od decyzji sądu dotyczących podziału majątku i zobowiązań. Po rozwodzie dawni partnerzy rozchodzą się jako oddzielne byty z prywatnymi majątkami. Jeśli ustrojem majątkowym była rozdzielność, podział majątku odbył się automatycznie. W przypadku wspólnoty, sąd musiał dokonać podziału. Jedno jest pewne. Jeśli nie było rozdzielności majątkowe, nawet po rozwodzie pozostaje coś, co dalej łączy dawnych małżonków - długi. Jeśli są to oczywiście długi wynikające ze wspólnych zobowiązań. Przykładem może być kredyt hipoteczny. Bez względu na to, komu w udziale przypadła nieruchomość, wspólny kredyt, pozostaje takim, nawet po rozwodzie. Oboje małżonków zobligowanych jest do płacenia kredytu, a w przypadku pojawienia się długu, zaspokojony może być z majątku obu osób. Jeśli istniała rozdzielność majątkowa, to nie miały prawa pojawić się wspólne długi, więc nie ma problemu z odpowiedzialnością.
Długi partnera po śmierci
Po śmierci partnera kwestia długów, które pozostawił, staje się częścią procesu spadkowego. W tej sytuacji nie ma zastosowania rozdzielność majątkowa, ani wspólnota majątkowa. W przypadku śmierci jednego z partnerów, jego majątek prywatny podlega pod prawo spadkowe. W przypadku rozdzielności majątkowej, cały majątek zmarłego ulega dziedziczeniu, długi spadkowe także. W przypadku wspólnoty majątkowej dziedziczeniu podlega tylko majątek prywatny zmarłego. Majątek wspólny, a z nim zobowiązania i długi, pozostaje na głowie żyjącego współmałżonka.
Długi współmałżonków - podsumowanie
Kwestie zadłużenia pomiędzy małżonkami to kwestia niezwykle zawiła. Inaczej wygląda sytuacja przed ślubem, po nim, a także w przypadku separacji, czy rozwodu. Żeby jeszcze bardziej skomplikować sprawę, dochodzi możliwość ustanowienia szczególnej formy ustroju majątkowego. Inaczej kwestie majątkowe i zadłużeń wyglądają przy wspólnocie majątkowej, a inaczej przy rozdzielności. Do tego dochodzi możliwość ustanowienia częściowej rozdzielności, jak i rozszerzenia wspólnoty majątkowe. W każdej możliwej konfiguracji, kwestia majątku i długów wygląda nieco inaczej. Jedno jest pewne. Jeśli nie chcesz odpowiadać za długi współmałżonka, rozdzielność majątkowa jest najlepszą decyzją.
Komentarze