Zasiłek opiekuńczy - komu przysługuje i ile wynosi?

Czym jest zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy jest rekompensatą za utracone dochody w trakcie sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny lub dzieckiem do lat 8. W razie nagłej konieczności zajmowania się członkiem gospodarstwa domowego ubezpieczony pracownik straciłby część swojego wynagrodzenia, bowiem nie może świadczyć w tym samym czasie swojej normalnej pracy. By w tak trudnych chwilach nie pozostawiać rodzin bez opieki, tudzież ponosić dodatkowych kosztów wynajęcia osób trzecich, Zakład Ubezpieczeń Społecznych pokryje część utraconego wynagrodzenia.

Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie ubezpieczonej, która zmuszona jest do osobistej opieki nad chorym (lub nie mogącym pozostać bez opieki) członkiem rodziny, a co za tym idzie pozostaje nieobecna w pracy i może utracić część wynagrodzenia. Zasiłek opiekuńczy przysługuje więc, gdy opiekujemy się:

• dzieckiem do lat 8, gdy nieprzewidzianie zostanie zamknięty żłobek, przedszkole lub szkoła, wystąpiło podejrzenie nosicielstwa przez dziecko choroby zakaźnej, a także gdy zachoruje sprawująca opiekę nad nim niania/dzienny opiekun, z którym rodzice mają zawartą umowę,
• dzieckiem do lat 8, gdy drugi rodzic stale opiekującym się dzieckiem nie jest w stanie sprawować nad nim opieki z powodów medycznych (choroba, pobyt w szpitalu, poród itp.),
• chorym dzieckiem do lat 14,
• chorym dzieckiem z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub niepełnosprawności z dodatkowymi wskazaniami (konieczność stałej opieki, stałego udziału opiekuna w rehabilitacji itp.) do lat 18,
• dzieckiem z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub niepełnosprawności z dodatkowymi wskazaniami (konieczność stałej opieki, stałego udziału opiekuna w rehabilitacji itp.) do lat 18, gdy drugi rodzic nie może sprawować nad nim opieki z powodów medycznych,
• innym chorym członkiem rodziny pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym (dzieci powyżej 14 roku życia, rodzic dziecka, małżonek, rodzice, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo).

Jak widać zasiłek opiekuńczy nie dotyczy jedynie sytuacji, gdy opieka wynika z nagłej choroby. Istnieją sytuacje, w których to np. choroba drugiego rodzica zmusza nas do pozostania w domu i sprawowania opieki nad małym dzieckiem lub dzieckiem niepełnosprawnym.

Okres nabywania prawa do zasiłku opiekuńczego

Prawo do zasiłku opiekuńczego nie podlega karencji, to znaczy że otrzymamy takie wsparcie bez względu na to, jak długo jesteśmy ubezpieczeni. Ważne, by w dniu nieobecności w pracy spowodowanej opieką nad członkiem rodziny być objętym ubezpieczeniem chorobowym.

Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje?

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje w następujących sytuacjach:

• w gospodarstwie domowym pozostają inni członkowie rodziny, którzy mogą sprawować opiekę nad dzieckiem/chorym (z wyłączeniem opieki nad dzieckiem do lat 2 oraz gdy opiekunem miałaby być osoba chora, trwale niezdolna do pracy czy odpoczywająca po nocnej zmianie),
• w czasie sprawowania opieki zachowujemy prawo do pełnego wynagrodzenia (na podstawie przepisów szczególnych),
• w czasie sprawowania opieki korzystamy z urlopu bezpłatnego lub wychowawczego,
• w czasie sprawowania opieki przebywaliśmy na zwolnieniu lekarskim wykorzystywanym niezgodnie z jego celem (co wykazała kontrola)
• odbywamy karę pozbawienia wolności lub jesteśmy tymczasowo aresztowani.

Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy ma stałą wysokość 80% tzw. podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru to średnie wynagrodzenie osoby ubezpieczonej z ostatnich 12 miesięcy. Oznacza to, że konkretna kwota, którą będziemy otrzymywać opiera się o nasze zarobki z ostatniego roku. Odnosi się to, oczywiście, do miesięcznej wysokości zasiłku opiekuńczego.

Na jak długo przyznawany jest zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy ze swej natury powiązany jest z nieprzewidzianymi i krótkotrwałymi sytuacjami. Dlatego też okres, za który przysługuje jest znacznie krótszy niż w przypadku innych porównywalnych świadczeń. Zasiłek opiekuńczy możemy pobierać:

• 60 dni w roku kalendarzowym - przy opiece nad dzieckiem do lat 8 i chorym dzieckiem do lat 14,
• 14 dni w roku kalendarzowym - przy opiece nad chorym dzieckiem powyżej 14 roku życia i innym chorym członkiem rodziny,
• 30 dni w roku kalendarzowym - przy opiece nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym między 14 a 18 rokiem życia oraz przy opiece nad dzieckiem niepełnosprawnym między 8 a 18 rokiem życia, gdy jego stały opiekun nie może się nim opiekować z powodów zdrowotnych.

Dodatkowo istnieje możliwość pobierania tzw. dodatkowego zasiłku opiekuńczego w przypadku, gdy matka po porodzie nie może opiekować się dzieckiem (z powodów zdrowotnych, pobytu w szpitalu itp.). Wtedy ojciec dziecka lub inna wyznaczona osoba z rodziny może pobierać taki zasiłek nawet do 8 tygodni, co nie wlicza się do jej podstawowego limitu 60 dni. Zarówno ojciec dziecka jak i inna wyznaczona osoba musi podlegać ubezpieczeniu chorobowemu.

Limity te są niestety bezwzględne, co oznacza że obowiązują zarówno w przypadku posiadania jednego, jak i kilku dzieci. 60 dni w roku jest więc maksymalnym okresem pobierania zasiłku bez względu na liczebność rodziny.

Dokumenty niezbędne do zasiłku opiekuńczego

Dokumenty niezbędne do zasiłku opiekuńczego, które należy złożyć w ZUS, by otrzymać zasiłek opiekuńczy zależna jest od konkretnej sytuacji, w której się znajdujemy. Podstawą są wnioski:

• Z-15A - przy opiece nad dzieckiem,
• Z-15B - przy opiece nad innym członkiem rodziny.

Jednak do nich należy załączyć następujące dokumenty:

• opieka nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny - zwolnienie lekarskie (elektroniczne lub w formie papierowej),
• opieka nad dzieckiem do 8 lat z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola szkoły - Twoje oświadczenie o tym fakcie,
• opieka nad dzieckiem do 8 lat z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej - decyzja inspektora sanitarnego o konieczności izolacji,
• opieka nad dzieckiem do 8 lat z powodu choroby, porodu lub pobytu w szpitalu małżonka - zaświadczenie lekarskie zawierające dane chorego rodzica, czas i przyczynę pobytu w szpitalu, dane rodzica który będzie sprawował opiekę, podpis i pieczątkę lekarza,
• opieka nad dzieckiem do 8 lat z powodu choroby niani lub dziennego opiekuna - oświadczenie o ww. chorobie oraz zwolnienie lekarskie/zaświadczenie lekarskie potwierdzające taki fakt (lub jego potwierdzona przez Ciebie kopia),
• opieka nad dzieckiem do 8 tygodnia życia z powodu choroby lub pobytu w szpitalu matki - zaświadczenie lekarskie potwierdzające taki fakt oraz oświadczenie o pobieraniu przez matkę zasiłku macierzyńskiego,
• opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym od 14 do 18 roku życia - orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, zaświadczenie/zwolnienie lekarskie,
• opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym od 8 do 18 roku życia w przypadku chorobu, proodu, pobytu w szpitalu rodzica-stałego opiekuna - orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, zaświadczenie/zwolnienie lekarskie).

Dodatkowo, jeżeli zasiłek będzie wypłacał ZUS (czyli gdy nie pracujemy w przedsiębiorstwie powyżej 20 zatrudnionych osób, jednostce samorządu lub instytucji państwowej), należy do wniosku dołączyć druki:

• Z-3 - jeżeli jesteśmy pracownikiem,
• Z-3a - jeżeli jesteśmy objęci ubezpieczeniem z innego tytułu (np. umowa zlecenie, własna działalność, osoba duchowna itp.).

Zasiłek opiekuńczy - kiedy wypłata świadczenia?

Termin wypłaty zasiłku opiekuńczego zależy od tego, kto będzie przekazywał nam pieniądze. W firmach zatrudniających powyżej 20 osób obowiązek ten spada na pracodawcę. Wtedy wypłata nastąpi zgodnie z harmonogramem wynagrodzeń - najpóźniej do 10. dnia następnego miesiąca. W innych przypadkach to ZUS odpowiedzialny jest za wypłatę, która nastąpi do 30 dni od złożenia przez nad wniosku wraz z pełną dokumentacją.

Zasiłek opiekuńczy - podsumowanie

Zasiłek opiekuńczy chroni osoby ubezpieczone, które muszą opiekować się dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, przed utratą wynagrodzenia za dni absencji w pracy. Zasiłek można otrzymywać przez 14, 30 lub 60 dni w roku kalendarzowym (w zależności od sytuacji), ale może on być też przedłużony o 8 tygodni, gdy maka po porodzie musi zostać w szpitalu. Wysokość zasiłku opiekuńczego to zawsze 80% tzw. podstawy wymiaru, czyli średnich zarobków osoby ubezpieczonej z ostatnich 12 miesięcy.