Zasiłek chorobowy - komu przysługuje i ile wynosi?

Czym jest zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy jest świadczeniem, które wypłacane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie ubezpieczonej w przypadku tymczasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub wypadku. Przez pierwsze 33 dni nieobecności w pracy (14 dni dla osób powyżej 50. roku życia) wynagrodzenie wypłaca osobie na zwolnieniu lekarskim pracodawca, w kolejnych płatnikiem staje się ZUS. Co ważne zasiłek przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając z tego dni wolnych od pracy czy świąt.

Na jak długo przyznawany jest zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy może być wypłacany nie dłużej niż przez okres 182 dni lub 270 dni. Ten drugi, dłuższy okres zarezerwowany jest dla osób chorujących na gruźlicę oraz kobiet w ciąży. Po wyczerpaniu tego limitu prawo do kolejnego zasiłku chorobowego otrzymamy po 60 przepracowanych dniach. Jeżeli jednak nie wyczerpiemy pierwotnego limitu, to kolejne zwolnienie zostanie doliczone do już wykorzystanych dni.

Komu przysługuje zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy przysługuje wszystkim osobom objętym w ZUS ubezpieczeniem chorobowym. Dotyczy to dwóch dużych grup pracowników. Pierwsza z nich to objęci obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym, a więc zatrudnieni na umowę o pracę, prowadzący działalność gospodarczą, członkowie rolniczej spółdzielni produkcyjnej (lub spółdzielni kółek rolniczych) oraz odbywający służbę zastępczą. Tzw. składka zdrowotna jest obowiązkowym elementem ich podstawowego wynagrodzenia i odprowadzana jest przez pracodawcę co miesiąc do ZUS. Druga grupa to objęci dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, którzy sami decydują się na odprowadzanie stosownej, miesięcznej składki do ZUS. Wśród nich znajdziemy przede wszystkim osoby zatrudnione na umowę zlecenie, ale także pracujących na zasady umowy agencyjnej, wykonujących pracę nakładczą, duchownych, pracujących na podstawie umowy uaktywniającej czy skierowane do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności czy tymczasowego aresztowania.

Okres nabywania prawa do zasiłku chorobowego

Prawo do pobierania zasiłku chorobowego nie zostaje przyznane automatycznie z momentem opłacenia ubezpieczenia zdrowotnego z pierwszą pensją w nowej pracy. Niemal wszystkich (z małymi wyjątkami, o których z moment) obowiązauje tzw. okres wyczekiwania. Dla osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym wynosi on 30 dni. Dla tych, którzy wybrali dobrowolne ubezpieczenie to aż 90 dni. Jak w wielu podobnych przypadkach obostrzenia te mają na celu wyeliminowanie nieuczciwych praktyk i prób wyłudzeń zasiłku. Kto nie musi czekać na nabycie prawa do zasiłku? Okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy nie obejmuje:

• Absolwentów szkół, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły (w tym szkoły wyższej),
• ubezpieczonych, którzy zasiłek mają otrzymywać z powodu choroby zawodowej lub wypadku w pracy albo w drodze do pracy,
• ubezpieczonych obowiązkowo, którzy są ubezpieczeni od co najmniej 10 lat,
• posłów i senatorów, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od zakończenia pełnienia tych funkcji.

W wymienionych przypadkach prawo do zasiłku chorobowego zostaje przyznane automatycznie wraz z pierwszym dniem pracy.

Prawo do zasiłku po ustaniu ubezpieczenia chorobowego

Co ciekawe zakończenie stosunku pracy w danym miejscu, a co za tym idzie brak ubezpieczenie zdrowotnego, nie musi oznaczać od razu braku prawa do zasiłku chorobowego. Ustawodawca przewidział bowiem pewien okres ochronny, który pozwala na korzystanie z tego świadczenia jeszcze przez pewien czas po ustaniu ubezpieczenia. Aby skorzystać z zasiłku chorobowego po odejściu z pracy należy spełnić następujące warunki:

• Niezdolność do pracy musi trwać co najmniej 30 dni bez przerw,
• niezdolność do pracy musi powstać nie później niż w ciągu 14 dni od utraty ubezpieczenia chorobowego,
• w przypadku choroby zakaźnej o okresie wylęgania dłuższym niż 14 dni (lub innej choroby, której objawy ujawniają się po tym okresie) niezdolność musi powstać nie później niż 3 miesiące od utraty ubezpieczenia.

Ten swoisty okres ochronny ma na celu zapewnienie ubezpieczonemu opieki w przypadku urazu lub choroby, który związany był z jego poprzednią pracą. Wypowiedzenie umowy nie oznacza przecież, że skutki stosunku pracy również natychmiast przestają istnieć. Ograniczony jest jednak wtedy okres wypłacania zasiłku - do 91 dni.

Okres w którym zasiłek chorobowy nie przysługuje

Zasiłek chorobowy nie będzie przysługiwał na czas zwolnienia lekarskiego przypadającego w czasie:

• Urlopu bezpłatnego,
• urlopu wychowawczego,
• tymczasowego aresztowania,
• odbywania kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem skierowania do pracy w ramach jej odbywania),
• pierwszych 5 dni zwolnienia, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu,
• oraz gdy niezdolność do pracy wynika z umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpieczonego.

Oznacza to, że mimo, że jesteśmy ubezpieczeni nie musi oznaczać, że otrzymamy zasiłek chorobowy.

Ile wynosi zasiłek chorobowy?

Podstawą do obliczenia wysokości zasiłku chorobowego jest nasze średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy. Tę kwotę nazywamy podstawą wymiaru zasiłku. Wysokość kwoty otrzymywanej przez ubezpieczonego wynosi:

• 80% podstawy wymiaru - standardowy zasiłek chorobowy,
• 70% podstawy wymiaru - zasiłek za pobyt w szpitalu,
• 100% podstawy wymiaru - zasiłek pobierany w trakcie trwania ciąży,
• 100% podstawy wymiaru - zasiłek pobierany na skutek wypadku w drodze do lub z pracy,
• 100% podstawy wymiaru - zasiłek pobierany wskutek badań lekarskich dla dawców komórek, tkanek i narządów.

Kiedy zasiłek chorobowy jest obniżony o 25%?

Zasiłek chorobowy może zostać obniżony o 25% jeżeli pracownik nie dopełnił wszystkich ustawowych obowiązków związanych z jego przyznaniem. Chodzi tu przede wszystkim o niedostarczenie zwolnienia lekarskiego w terminie 7 dni od rozpoczęcia zwolnienia. Obniżona stawka zasiłku będzie wtedy wypłacona od ósmego dnia trwania zwolnienia do dnia dostarczenia dokumentu pracodawcy.

Dokumenty niezbędne do zasiłku chorobowego

Dokumenty niezbędne do zasiłku chorobowego to:

• Zwolnienie lekarskie w formie elektronicznej e-ZLA,
• wydruk zaświadczenia lekarskiego e-ZLA,
• wypełniony formularz z systemu teleinformatycznego, gdy wystawienie zwolnienia e-ZLA nie jest możliwe (tzw. zwolnienie wystawione w trybie alternatywnym).

Wszystkie te formy są równoważne i wystarczające do otrzymania prawa do zasiłku chorobowego.

Lista dokumentów niezbędnych do otrzymania zasiłku chorobowego nie jest długa i zawiera wiele alternatywnych rozwiązań, które mają na celu ułatwienie pracownikowi dopełnienia tej procedury. Wiele schorzeń wymagających zwolnienia lekarskiego, a co za tym idzie zasiłku, nie pozwala pracownikowi dostarczyć papierowej wersji wymaganego dokumentu, więc ustawodawca przewidział również wersje elektroniczne.

W przypadku otrzymania zwolnienia lekarskiego za granicą (zarówno w podróży służbowej, jak i prywatnej) należy złożyć u pracodawcy przetłumaczony na język polski dokument zawierający nazwę zagranicznego zakładu leczniczego, imię i nazwisko zagranicznego lekarza, datę wystawienia oraz podpis. Zaświadczenie takie musi mieć też jasno zaznaczoną początkowa i konćową datę niezdolności do pracy.

Zasiłek chorobowy - kiedy wypłata świadczenia?

ZUS wypłaca zasiłek chorobowy w ciągu 30 dni od momentu zgłoszenia niezdolności do pracy ubezpieczonego do pracodawcy. W praktyce jednak czas oczekiwania może być znacznie krótszy. Jeżeli termin naszego zwolnienia przekracza miesiąc, to otrzymywać będziemy zasiłek na koniec każdego kolejnego miesiąca. Odnosi się to do części świadczenia, którą wypłaca ZUS (czyli po przekroczeniu 33 dni zwolnienia dla osób poniżej 50. roku życia i 14 dni powyżej tego limitu) - część wypłacana przez pracodawcę trafi do nas zgodnie z harmonogramem wypłaty wynagrodzeń przyjętym w danej firmie.

Zasiłek chorobowy - podsumowanie

Zasiłek chorobowy powoduje, że ubezpieczony nie pozostaje bez środków do życia w przypadku tymczasowej niezdolności do pracy. Otrzymać go może każda osoba opłacająca ubezpieczenie zdrowotne w ZUS. Wysokość zasiłku zależy od naszego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy oraz konkretnej sytuacji, w której się znajdujemy. Tak samo jest z maksymalnym okresem, który możemy spędzić na zasiłku chorobowym - jest to 182 lub 270 dni.