Odfrankowienie kredytu - czym jest i kiedy się opłaca?

Czym jest odfrankowienie kredytu?

Odfrankowienie kredytu jest to potoczna nazwa procedury zmian, które w zachodzą w umowie kredytu zaciągniętego w walucie obcej, a które wynikają z uznania przez sąd niektórych jej zapisów za niedozwolone. Jako, że przeważająca większość tych umów dotyczyła kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich przyjęło się nazywać taki proces odfrankowieniem. O jakich niedozwolonych zapisach mowa? Sądy podważają zwłaszcza klauzule indeksacyjne, takie jak:

• obarczanie odpowiedzialnością za zmiany kursu CHF kredytobiorcę,
• ustalanie tego kursu przez sam bank, co prowadzi do spłaty wyższej kwoty kredytu niż pierwotnie ustalona,
• odejście od przyjętej, ustawowej konstrukcji umowy kredytu.

Wszystko to prowadzi do sytuacji, w której frankowicz nie jest w stanie sam określić ani łącznej wysokości kredytu, ani nawet wysokości pojedynczej raty. To zaś sprzeczne jest nie tylko z przepisami prawa, ale też zasadami współżycia społecznego. Użycie niedozwolonych klauzul sprawia, że są one nieważne obecnie, ale też nie miały mocy prawnej od samego początku obowiązywania umowy! Należy je z niej natychmiastowo usunąć i przyjąć, że kredytobiorca od początku spłacał kwoty wyższe niż powinien. Bank nie miał prawa przeliczać rat w złotówkach na franki szwajcarskie, a różnica która z tego wynikała powinna zostać zwrócona kredytobiorcy (w formie nadpłacenia pozostałych rat). Umowa zostaje dzięki odfrankowieniu uznana za zwykły kredyt hipoteczny w złotówkach i powinna być spłacana wg. ustaleń z umowy ze zmianą na polską walutę. Oznacza to, że to wskaźnik LIBOR (obecnie SARON), a nie WIBOR będzie elementem oprocentowania, tak jak było zapisane w pierwotnej umowie.

Warunki odfrankowienia kredytu

oto dwa warunki konieczne do spełnienia, by zastosować procedurę odfrankowienia kredytu:

1. kredyt był indeksowany do waluty obcej - procedura odfrankowienia nie może być zastosowana dla kredytów denominowanych ani indeksowanych do polskiego złotego,
2. umowa kredytu musi zawierać niedozwolone zapisy, które zostaną wskazane przez wnioskodawcę.

Rozpoznanie tych drugich, abuzywnych klauzul, może okazać się zbyt wymagające dla laika. Polecamy zwrócić się z tym problemem do prawnika z renomowanej kancelarii zajmującej się odfrankowieibnem kredytów. Oznacza to też, że najprawdopodobniej nie obędzie się bez złożenia wniosku do sądu.

Odfrankowienie kredytu - procedura

Wydawałoby się, że po wyroku TSUE w sprawie kredytów we frankach i klauzul niedozwolonych sama procedura odfrankowienia będzie prosta i niemal automatycznia. Nic bardziej mylnego. Mimo iż coraz częściej banki uznają reklamację swoich klientów z tego tytułu, zaproponowane przez nich ugody nie zawsze są korzystne dla kredytobiorców. Chociaż nie ma jednej, odgórnie ustalonej drogi do odfrankowienia naszego kredytu, to przedstawiamy poradnik krok po kroku, który powinien znacznie ułatwić tę procedurę uprawnionym do niej kredytobiorcom:

1. Rozpoznanie niedozwolonych zapisów w umowie. Umowy kredytowe sporządzane są indywidualnie. Nawet jeżeli bank korzysta z pewnych szablonów nie oznacza to, że nasz umowa musi zawierać wszystkie zabronione klauzule. Dlatego należy dokładnie ją przeanalizować i rozpoznać, które zapisy umowy chcemy zakwestionować. W związku z trudnym (być może rozmyślnie) językiem, którym spisywane są umowy pomoc prawnika może okazać się konieczna. Możemy skorzystać z bezpłatnej pomocy rzecznika konsumentów lub w punktach Darmowej Pomocy Prawnej lub zaangażować profesjonalnego pełnomocnika z kancelarii. W tym drugim przypadku zalecamy ostrożność przy wyborze i podpisywaniu umów. Po wyroku TSUE pojawiło się wiele nowych podmiotów, które nie dysponują wystarczającą ekspertyzą i doświadczeniem, a za cel obrały sobie zarabianie na frankowiczach.
2. Reklamacja w banku. Gdy wiemy jakie zapisy chcem zakwestionować należy złożyć reklamację do banku. Jeżeli bank ją uzna, to znacznie skróci to cały procres odfrankowienia naszego zobowiązania. Nie musi się jednak tak stać. Mimo iż banki coraz częściej uznają reklamacje swoich klientów (co wiąże się też z tym, że wniosków takich jest coraz więcej), to nie zawsze proponują one warunki ugody, które są dla nich korzystne. Częstą propozycją jest przewalutowanie po obecnym kursie franka, który jest znacznie wyższy niż ten z momentu podpisywania umowy. Inną spotykaną propozycją jest wyliczania oprocentowania w oparciu o WIBOR, a nie LIBOR. Tutaj także różnica jest znaczna i niekorzystna dla klienta. Sami będziemy musieli ocenić czy propozycja banku spełnia nasze oczekiwania, a cały proces odfrankowienia będzie dla nas korzystny.
3. Pomoc rzecznika finansowego. Jeżeli bank odrzuci naszą reklamację (ma na to 30 dni, w wyjątkowych sytuacjach termin ten może się wydłużyć do 60 dni) możemy wystąpić o pomoc do rzecznika finansowego. Jego asysta jest całkowicie bezpłatna. Wszcząć może on postępowanie interwencyjne lub polubowne. Przygotuje on argumentację, która ma na celu przekonanie banku do zmiany decyzji. Nie jest jednak ona wiążąca prawnie dla banku. Jeżeli wciąż odrzuci on reklamację, to rzecznik przygotuje tzw. pismo końcowe. Może ono być bardzo przydatne w przypadku skierowania sprawy do sądu, ale także pełni funkcję informacyjną dla kredytobiorcy, który chce poznać dokładną sytuację prawną w jakiej się znajduje. Co ważne złożenie reklamacji do banku jest warunkiem koniecznym podjęcia sprawy przez rzecznika finansowego. Nie może on po prostu przeanalizować naszej umowy jeżeli wcześniej sami nie podejmiemy próby rozwiązania sprawy polubownie.
4. Skierowanie sprawy do sądu. Złożenie pozwu do sądu na gruncie postępowania cywilnego to kolejny krok. Nie wymaga to wcześniejszego składania reklamacji do banku. Najważniejsze w tym postępowaniu będzie prawidłowe sformułowanie żądań w pozwie i ich uargumentowanie wraz z przytoczeniem zakazanych klauzul. Zalecamy tu skorzystanie z pomocy prawnika. Banki mają bardzo rozległe doświadczenie w takich sprawach i bez wahania wykorstają każdą najmniejszą pomyłkę, by sąd wydał wyrok niekorzystny dla kredytobiorcy. Dodatkowo prawnik zajmie się też odbiorem i terminową odpowiedzą na urzędowe i sądowe pisma, a także pomoże nam uzyskać z banku wszelkie niezbędne dokumenty. Wyrok sądu będzie wiążący dla banku, który będzie musiał uznać nasze racje i wyjść z propozycją korzystnego odfrankowienia naszego kredytu.

Ile trwa odfrankowienie kredytu?

Odfrankowienie kredytu będzie trwało do 30 dni, jeżeli wybierzemy drogę reklamacji. Jednak wiele spraw o odfrankowienie kończy w sądzie, co znacznie wydłuża cały proces. Jego długość zależeć będzie od wielu czynników: wyboru sądu, w którym prowadzona będzie rozprawa, poziomu skomplikowania sprawy, stopnia dokładności przygotowania przez nas (i naszego prawnika) dokumentów, ewentualnych nieścisłości w tychże, przedłużania sprawy przez bank (np. powoływanie i przesłuchiwanie wielu świadków), a także tego czy bank złoży apelację od decyzji sądu. Musimy uzbroić się w cierpliwość i przygotować na batalię trwającą od 6 do nawet kilkunastu miesięcy lub nawet kilku lat.

Koszt odfrankowienia kredytu

Koszty odfrankowienia kredytu to nawet kiludziesiąt tysięcy złotych. Koszty procesu odfrankowienia można podzielić na trzy części. Pierwsza to koszty bankowe. Będziemy potrzebować zaświadczenia o wysokości dokonanych spłat. Jego wydanie wiąże się z opłatą, w zależności od banku, w wysokości od 100 do 300 zł. Kolejna, znacznie większa część to koszty sądowe. Wniesie pozwu będzie kosztowało nas 1000 zł. Opłata skarbowa od pełnomocnictwa (jeżeli zdecydujemy się na usługi prawnika) to 17 zł od każdej osoby, która zaciągnęła kredyt. Ewentualne powołanie biegłego sądowego, co nie musi wystąpić, kosztować nas będzie do 1000 do 3000 zł. Jeżeli zaś zdecydujemy się po przegranej na apelację, to jej koszt również wyniesie 1000 zł. Na szczęście po wygranym procesie bank będzie musiał zwrócić nam koszty sądowe. Gorzej, jeżeli to my przegramy, bowiem wtedy pokrywamy, poza naszymi, również koszty banku. Ostatnia część wydatków to wynagrodzenie kancelarii prawnej, z której usług zdecydujemy się skorzystać. tutaj rozpiętość cen na rynku jest znaczna i zależy od wysokości kredytu czy poziomu skomplikowania sprawy. Należy liczyć się z opłatą wstępną w wysokości od 5000 do 10 000 zł oraz premii za wygraną - 3 do 10% zarządzonych nam środków.

Kiedy opłaca się odfrankowienie kredytu?

Odfrankowienie kredytu może się opłacać w sytuacji, gdy różnica między stopami procentowymi franka szwajcarskiego, a złotówką, jest na tyle znacząca, że przewalutowanie przyniesie korzyści finansowe w postaci niższych rat. Opłacalność odfrankowienia kredytu zależy od wielu czynników. Na pierwszy rzut oka spłacanie pozostałego zobowiązania w złotówkach, a nie franku szwajcarskim (którego kurs ciągle rośnie) wydawać się może bardzo korzystne. Zwłaszcza, że bank będzie musiał nam zwrócić niespłacone raty. Wiele zależy tu jednak od propozycji banku, jeżeli zdecydowaliśmy się na drogę reklamacji i ugody. Przejście na wskaźnik WIBOR jako element oprocentowania jest obecnie skrajnie wręcz niekorzystne, bowiem znacznie przewyższa on SARON wg. którego oprocentowane są kredyty walutowe. Co więcej kurs po jakim przeliczona zostanie kwota spłaty kredytu również wpłynie na opłacalność całej procedury. Wystarczy porównać sobie kurs franka szwajcarskiego sprzed kilku lat z tym obecnym. Znacznie bardziej opłacalne może być dochodzenie swoich praw w sądzie, jednak to po 1. nie gwarantuje sukcesu, a po 2. generuje własne koszty (o których powyżej). Do oceny opłacalności odfrankowienia kredytu będziemy więc potrzebować analizy naszej jednostkowej sytuacji. Wciąż może być to krok bardzo korzystny, jednak warto wcześniej przeprowadzić niezbędne kalkulacje. Najlepiej z pomocą prawnika.

Alternatywy dla odfrankowienia kredytu

Alternatyw dla odfrankowienia kredytu to unieważnienie umowy kredytowej oraz przewalutowanie kredytu. Pierwszym jest zupełnie unieważnienie umowy. Ono także wiąże się z wyrokiem TSUE w sprawie niedozwolonych klauzul w umowach kredytowych. Klient powinien mieć wybór czy zdecyduje się na odfrankowienie czy unieważnienie umowy (nawet jeżeli oznacza to batalię w sądzie). W przypadku unieważnienia zostają podliczone wszelkie spłaty i wypłaty oraz nadpłacone środki należne klientowi z racji niedozwolonych zapisów. Może okazać się, że to bank musi nam wypłacić należność, ale jeżeli jesteśmy w stosunkowo wczesnej fazie spłacania kredytu, to my musimy uregulować powstałą różnicę. Jednak wciąż może się to okazać opłacalne, bo po 1. uwolnimy się od niekorzystnego kredytu, a po 2. możemy zaciągnąć inne zobowiązanie na spłatę należności z atrakcyjniejszymi warunkami.

Jeszcze innym rozwiązaniem jest przewalutowanie kredytu. Wtedy po prostu kwota pozostała do spłaty zostanie przeliczona na polską złotówkę po kursie z dnia wydania pozytywnej decyzji banku (ewentualnie podpisania aneksu do umowy). Przewalutowanie jest opłacalne dla kredytobiorcy, gdy spada wartość obcej waluty, w której ma kredyt, a analitycy prognozują w przyszłości wzrost jej kursu. Wahania te mogą znacznie wpłynąć na wysokość naszej raty. Dodatkowo sporządzenie aneksu do umowy kredytowej podlega dodatkowej opłacie.

Odfrankowienie kredytu - podsumowanie

Odfrankowienie kredytu to proces usunięcia z umowy kredytowej zakazanych zapisów. Dzięki temu kredy hipoteczny indeksowany do franka szwajcarskiego uznawany jest za zwyczajny kredyt w złotówkach. Kredytobiorca zaś ma prawo do dochodzenia swoich praw i zwrotu nadpłaconych środków. Wszystko to umożliwił wyrok TSUE, który uznał klauzule indeksacyjne w umowach o kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich za niezgodne z prawem. Do odfrankowienia kredytu może dość na podstawie ugody z bankiem (w wyniku złożonej reklamacji) lub wyroku sądu w postępowaniu cywilnym.