- Przedawnienie długu oznacza, że po upływie określonego w przepisach czasu wierzyciel traci prawo do przymusowego dochodzenia roszczenia na drodze sądowej.
- Przedawnieniu podlegają niemal wszystkie roszczenia majątkowe, m.in. z tytułu kredytu, pożyczki, niezapłaconej faktury, mandatu czy czynszu.
- Istnieją nieliczne zobowiązania, które się nie przedawniają, np. roszczenia o naprawienie szkody na osobie czy roszczenia właściciela o ochronę nieruchomości.
- Podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat, jednak dla wielu roszczeń (np. związanych z działalnością gospodarczą) jest on skrócony do 3, 2 lub nawet 1 roku.
- Bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany przez czynność wierzyciela (np. pozew sądowy) lub dłużnika (np. uznanie długu), co powoduje, że termin zaczyna biec od nowa.
- Przedawnione zadłużenie nie znika – przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne, którego dłużnik nie musi spłacać, ale wierzyciel wciąż może go o to prosić.
- W sprawach przeciwko konsumentowi sąd ma obowiązek uwzględnić zarzut przedawnienia z urzędu, nawet jeśli dłużnik sam go nie podniesie.
- Nie istnieje żadna centralna baza czy rejestr, w którym można sprawdzić status przedawnienia długu; należy obliczyć go samodzielnie dla każdego zobowiązania.
Przedawnienie długów - wszystko co trzeba wiedzieć
Czym jest przedawnienie długu?
Przedawnienie długu to instytucja prawna uregulowana w Kodeksie cywilnym, która ogranicza w czasie możliwość dochodzenia roszczeń majątkowych. Po upływie ustawowego terminu wierzyciel traci prawo do skierowania sprawy do sądu i przymusowego odzyskania należności. Co kluczowe, zadłużenie po przedawnieniu nie znika, lecz przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Dłużnik wciąż może je dobrowolnie spłacić, ale wierzyciel nie może go do tego zmusić za pomocą aparatu państwowego, np. komornika.
Terminy przedawnienia dla najpopularniejszych długów
Długość terminu przedawnienia zależy od rodzaju zobowiązania. Kluczowa zmiana w przepisach w 2018 roku skróciła ogólny termin przedawnienia z 10 do 6 lat. Dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz świadczeń okresowych (np. czynsz, odsetki) termin ten wynosi 3 lata. Poniższa tabela przedstawia terminy dla najczęstszych typów zobowiązań.
| Rodzaj długu (źródło roszczenia) | Termin przedawnienia |
|---|---|
| Roszczenia z umowy przewozu (np. bilet) | 1 rok |
| Debet na koncie, roszczenia z umowy o dzieło, niezapłacona faktura za usługi telekomunikacyjne | 2 lata |
| Mandat karny, kredyt bankowy, pożyczka, czynsz, zadłużenie na karcie kredytowej, roszczenia z umowy o pracę | 3 lata |
| Zobowiązania podatkowe (np. PIT, VAT) | 5 lat |
| Roszczenia stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, długi spadkowe | 6 lat |
Jakie długi nie ulegają przedawnieniu?
Chociaż zdecydowana większość długów ulega przedawnieniu, istnieją pewne wyjątki. Są to przede wszystkim roszczenia niemajątkowe oraz niektóre roszczenia majątkowe, które ustawodawca uznał za szczególnie ważne. Do długów, które się nie przedawniają, należą:
- roszczenia o naprawienie szkody na osobie (np. zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała),
- roszczenia właściciela o ochronę jego własności (tzw. roszczenie windykacyjne i negatoryjne dotyczące nieruchomości),
- roszczenia o zniesienie współwłasności.
Bieg terminu przedawnienia i jego przerwanie
Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli od dnia następującego po terminie zapłaty. Proces ten nie musi jednak biec nieprzerwanie. Może zostać przerwany, co powoduje, że cały termin zaczyna biec od nowa. Do przerwania biegu przedawnienia dochodzi przez:
- Każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń, np. złożenie pozwu o zapłatę, wniosek o mediację, wszczęcie procesu egzekucyjnego.
- Każde uznanie długu przez dłużnika, np. prośba o rozłożenie długu na raty, zapłata części należności, podpisanie ugody.
- Wszczęcie mediacji między stronami.
Skutki przedawnienia – co to oznacza dla dłużnika?
Głównym skutkiem przedawnienia jest niemożność przymusowego wyegzekwowania długu. Jeśli wierzyciel mimo wszystko złoży pozew o zapłatę przedawnionego długu, dłużnik może podnieść w sądzie zarzut przedawnienia, co powinno skutkować oddaleniem powództwa. Co ważne, w przypadku spraw wytoczonych przeciwko konsumentowi, sąd uwzględnia zarzut przedawnienia z urzędu. Mimo to, firmy windykacyjne często próbują odzyskać przedawnione należności. Taka windykacja polega głównie na kontakcie z dłużnikiem i próbach przekonania go do dobrowolnej spłaty. Należy pamiętać, że przedawnione roszczenie stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu nie może być już podstawą do działania dla organu takiego jak komornik.
Często zadawane pytania
Jak dokładnie liczyć koniec terminu przedawnienia?
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Przykładowo, jeśli 3-letni termin przedawnienia dla pożyczki rozpoczął się 15 maja 2021 roku, to upłynie on dopiero 31 grudnia 2024 roku, a nie 15 maja 2024 roku.
Co zrobić, gdy firma windykacyjna żąda zapłaty przedawnionego długu?
W takiej sytuacji nie należy panikować ani składać pochopnych oświadczeń. Najlepiej pisemnie poinformować firmę windykacyjną, że w naszej ocenie dług uległ przedawnieniu i w związku z tym odmawiamy jego zapłaty. Nie należy zawierać żadnych ugód ani wpłacać nawet symbolicznych kwot, ponieważ może to zostać potraktowane jako uznanie długu i przerwanie biegu przedawnienia.
Czy wpłata części przedawnionego długu jest ryzykowna?
Tak, jest to bardzo ryzykowne. Dokonanie wpłaty nawet niewielkiej części przedawnionego długu jest przez sądy interpretowane jako tzw. uznanie niewłaściwe długu. Taki czyn powoduje przerwanie biegu przedawnienia, a cały jego termin zaczyna liczyć się od nowa od dnia wpłaty, co otwiera wierzycielowi drogę do skutecznego pozwania dłużnika do sądu.
Dodaj komentarz
Komentarze