Czym jest kompensata długu?
Kompensata długu jest procesem, który głównie polega na wzajemnym umorzeniu należności. Co ważne, z racji tego, że nie kwalifikuje się ona, jako forma zapłaty, w związku z tym przebiega drogą bezgotówkową. Kogo zatem dotyczy kompensata długu? Okazuje się, że jest ona rozwiązaniem bardzo praktycznym, ponieważ działa na zasadzie wzajemnego umorzenia należności i odbywa się pomiędzy dwoma kontrahentami, którzy zarazem są dla siebie dłużnikiem, jak i wierzycielem. Warto wiedzieć, że kompensata długu nazywana jest również kompensatą zobowiązań/ należności.
Zgodnie z art. 498 Kodeksu Cywilnego:
§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Czego dotyczy kompensata zobowiązań?
Kompensata zobowiązań dotyczy roszczeń pieniężnych oraz rzeczowych. Kompensata długu przebiega bezgotówkowo i przydatna jest do konkretnych zobowiązań. Opcja ta jest dostępna w przypadku każdego zaistniałego długu, tak więc zaledwie kilka przypadków stanowi wyjątek.
Czego nie obejmuje kompensata należności?
Rozliczenie kompensaty należności uniemożliwiają, chociażby świadczenia alimentacyjne ze względu na to, że zaliczają się do środków niezbędnych do utrzymania. Poza tym jej rozliczenie będzie wykluczone także w przypadku zasiłków oraz w przypadku, gdy wierzytelność najprawdopodobniej bierze się z bezprawnego zajęcia danego przedmiotu lub nieruchomości. Ważnym wykluczeniem rozliczenia kompensaty zobowiązań jest także sytuacja, gdy dana wierzytelności nie jest jeszcze przeterminowana.
Rodzaje kompensaty długu
Istnieją dwie główne rodzaje kompensaty długu:
- ustawowa,
- umowna.
Różnice między nimi będą głównie wynikać ze sposobu realizacji formalności.
Kompensata ustawowa
Kompensata ustawowa działa jednostronnie co oznacza, że druga strony nie ma obowiązku wyrażania zgody na to, aby dana czynność miała rzeczywiście miejsce. W związku z tym, aby zrealizować ustawową kompensatę dług niezbędne będzie spisanie odpowiedniego oświadczenia, której zapisy rozliczenia widnieją w kodeksie cywilnym.
Jak udokumentować ustawową kompensatę długu?
Ustawowa kompensata długu występuje najczęściej pod postacią oświadczenia w formie pisemnej, choć sama forma nie jest narzucana z góry. Oświadczenie to może także występować pod postacią noty księgowej. Dokument, aby spełniał wszelkie wymogi formalne, powinien zawierać miejsce i datę jego utworzenia, wliczając w to podpis sporządzającego.
Kompensata umowna
Kompensata umowna działa obustronnie, co oznacza, że każdy z podmiotów musi wyrazić zgodę na to, aby dana czynność miała rzeczywiście miejsce. Ten rodzaj kompensaty jest bardziej swobodny, ponieważ to strony ustalają między sobą, jak chcą, aby wyglądała cała procedura i jakimi zasadami będzie uwarunkowana. Co więcej, kompensata umowna nie jest regulowana przez kodeks cywilny, ze względu na wyżej wspomniane warunki, które ustalają wspólnie kontrahenci.
Jak dokonać kompensaty długów gdy kontrahent przebywa za granicą?
W przypadku gdy kontrahent przebywa za granicą kompensaty długów dokonuje się nieco inaczej. W takiej sytuacji wierzytelność najprawdopodobniej zostanie wyrażona w obcej walucie, którą będzie należało ostatecznie przeliczyć na złotówki. Aby przewalutować wierzytelność, najlepiej skorzystać z kursu Narodowego Banku Polskiego. Uwzględnienie daty na oświadczeniu jest szczególnie ważne, ponieważ dzień przewalutowania przyjmuje się za dzień poprzedzający.
Dodatnie i ujemne różnice kursowe
Różnice kursowe to zmiany wartości zobowiązań lub należności wynikające z fluktuacji kursów walut, które mogą prowadzić do zysków lub strat finansowych dla firmy. Różnice kursowe mogą być przychodami i stanowić dodatnie różnice kursowe oraz mogą być kosztami uzyskania przychodów i stanowić ujemne różnice kursowe.
Dodatnie różnice kursowe powstają, gdy:
- Wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złotówki jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania,
- Wartość otrzymanych lub nabytych środków w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty,
- Wartość kredytu lub pożyczki w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa od wartości tego kredytu lub pożyczki w dniu jego zwrotu.
Ujemne różnice kursowe powstają, gdy:
- Wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złotówki jest wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania,
- Wartość otrzymanych lub nabytych środków w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty,
- Wartość kredytu lub pożyczki w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest wyższa od wartości tego kredytu lub pożyczki w dniu jego zwrotu.
Kompensata wzajemnych zobowiązań i należności - podsumowanie
Kompensata wzajemnych zobowiązań odbywa się bezgotówkowo i ma charakter dwustronny, czyli taki, w którym strony są równocześnie dla siebie wierzycielami i dłużnikami. Warto jednak mieć na uwadze, że kompensata wzajemnych zobowiązań nie obejmuje wierzytelności, które są przeterminowane, zajęte czy wynikające z czynów, które uznaje się za niedozwolone. Dużą zaletą kompensaty wzajemnych zobowiązań jest to, że nie ma ona ściśle określonego oświadczenia, dlatego obie strony, najczęściej w formie pisemnej ustalają między sobą całą procedurę, jak i zasady, jakimi będzie warunkowana. Co więcej, prawo nie ustala ograniczeń w tej kwestii tego, ile maksymalnie podmiotów może korzystać z tej metody rozliczania się.
Komentarze