Czym są długi spadkowe?
Dług spadkowy są zobowiązaniami zmarłego, których nie zdążył uregulować przed śmiercią i przeszły one spadkobierców. Zobowiązanie zmarłego nie przepada, ale wliczone jest w skład masy spadkowej. W związku z tym, dziedzicząc majątek zmarłego, dziedziczymy również wszystkie jego niezapłacone zobowiązania, których uregulowanie należy do spadkobierców. Tego typu zobowiązanie jest długiem spadkowym.
Co wchodzi w skład masy spadkowej?
W skład masy spadkowej wchodzi majątek zmarłego, czyli wszystkie aktywa i pasywa spadkodawcy, takie jak:
- przedmioty materialne,
- prawa rzeczowe - prawo do nieruchomości, ruchomości i udział we własności,
- użytkowanie wieczyste,
- własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu,
- hipoteka i zastaw z wierzytelnością,
- służebności gruntowe,
- roszczenia o: wykup, o naprawienie szkody majątkowej, roszczenia windykacyjne,
- prawa i obowiązki związane ze stosunkiem sąsiedzkim
- autorskie prawa majątkowe oraz prawa patentowe,
- długi i zobowiązania,
- wierzytelności wynikające ze stosunków umownych, bezpodstawnego wzbogacenia się oraz czynów niedozwolonych.
Co zaliczamy do długów spadkowych?
Do długów spadkowych zaliczamy wszystkie wierzytelności pozostawione przez zmarłego. W poczet długów spadkowych nie zalicza się praw i obowiązków zmarłego ściśle związane z jego osobą (np. obowiązek alimentacyjny) i tych, które nie mają charakteru majątkowego.
Dziedziczenie ustawowe
Dziedziczenie ustawowe to odgórnie narzucona kolejność dziedziczenia, regulowana zapisami w Kodeksie Cywilnym. Inna sytuacją jest dziedziczenie na mocy testamentu, które ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, pod warunkiem, że zmarły pozostawił po sobie testament. Kodeks cywilny szczegółowo opisuje kolejność w jakiej prawo do spadku przypada poszczególnym zstępnym i wstępnym i jaki procent udziału w spadku posiadają.
Proste nabycie spadku
Proste nabycie spadku to przyjęcie spadku wprost, wraz z całą masą spadkową. Oznacza to, w przypadku długów występujących w spadku, że spadkobierca ma obowiązek pokryć całość wierzytelności, nawet jeśli zadłużnie przewyższa wysokość spadku. W takiej sytuacji, spadkobierca, który przyjął spadek wprost, zobowiązany jest do zaspokojenia wierzyciela nawet z własnego majątku. Przykładowo, wartość spadku to 20 000 złotych, natomiast dług odziedziczony w spadku wynosi 25 000. Oznacza to, że spadkobierca musi pokryć całość zobowiązania i nawet jeśli poświęci na to cały majątek spadkowy, to musi dołożyć jeszcze 5 000 z własnej kieszeni.
Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to bardzo specyficzna praktyka, która na swój sposób zabezpiecza zstępnych zmarłego, przed pokryciem długów przewyższających wartość odziedziczonego majątku. Nie mając świadomości o istnieniu długów zmarłego, lub mając wiedzę na ich temat, oraz znając ich wysokość, dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza jest wyjątkowo bezpieczną drogą. Osoba, której przypada spadek, ale zdecyduje się na dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza, za wszelkie długi spadkowe odpowiada jedynie do wysokości odziedziczonego majątku. Odwołując się do przykładu z akapitu powyżej - spadek wynosi 20 000 złotych, a dług ukryty w spadku wynosi 25 000. Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca ma obowiązek uregulować dług zmarłego, jedynie do wartości 20 000 złotych. Oznacza to, że spadkobierca nie musi dopłacać do odziedziczonego długu.
Odrzucenie spadku
Odrzucenie spadku jest rozwiązaniem, w którym spadkobierca rezygnuje całkowicie ze spadku i wszystkich jego elementów. Aby to zrobić, w ciągu pół roku od śmierci spadkodawcy, spadkobierca musi złożyć odpowiedni wniosek, o odrzucenie spadku. Rezygnuje w ten sposób ze wszystkich korzyści majątkowych płynących z uzyskania spadku, ale także chroni się przed potencjalnymi długami, które, wraz ze spadkiem, odziedziczą kolejno zstępni zmarłego.
Jak sprawdzić czy spadek jest zadłużony?
Sprawdzenie, czy spadek jest zadłużony, wymaga podjęcia kilku kroków, które pomogą uzyskać pełny obraz finansowy pozostawiony przez zmarłą osobę. Proces ten można połączyć z postępowaniem o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie. Jeszcze niedawno nie było możliwości, aby w jakikolwiek sposób dowiedzieć się o ewentualnych długach zmarłego. Jeśli spadkobiercy nie mieli świadomości istnienia długów spadkowych, nie mieli możliwości aby się o nich dowiedzieć. Aktualnie jednak można to zrobić. W tym celu należy zorganizować postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie. Sąd wtedy zleca przeprowadzenie postępowania, w wyniku którego ujawnia wszystkich spadkobierców, oraz masę spadkową i wyznacza kolejność dziedziczenia podług ustawy.
Umorzenie odziedziczonych długów
Umorzenie odziedziczonych długów odnosi się do sytuacji, w której zobowiązania finansowe zmarłej osoby są anulowane i nie muszą być spłacane przez spadkobierców. Po przyjęciu spadku, jeśli były w nim długi, staję się one naszym problemem. Istnieje jednak możliwość, w przypadku długów spadkowy tak jak innych długów, wnioskować o ich umorzenie zadłużenia. Oczywiście nie ma pewności, że banki czy inni wierzyciele zgodzą się, aby dług umorzyć. Warto jednak spróbować.
W przypadku długów bankowych dobrze byłoby znaleźć umowę kredytową, czy umowę pożyczki. W dokumencie tym zapisane jest, czy kredyt był np. ubezpieczony na wypadek śmierci. Może się okazać, że to nie na nas ciąży obowiązek uregulowania zaległości i to ubezpieczyciel powinien pokryć koszty pozostałego zobowiązania. Istnieje też możliwość, że umowa sama w sobie posiada klauzulę związaną ze śmiercią kredytobiorcy. Być może bank wspaniałomyślnie wpisał umorzenie kredytu w przypadku śmierci kredytobiorcy do umowy, a spadkobiercy nie mają tego świadomości.
Przedawnienie odziedziczonych długów
Przedawnienie odziedziczonych długów to proces, w którym po upływie określonego czasu dług przestaje być prawnie egzekwowalny. W momencie odziedziczenia spadku wraz z długami, warto się zorientować, czy przypadkiem niektóre z nich nie są już przedawnione. Istnieje możliwość, że zadłużenia spadkowe są już przedawnione, lub są w trakcie okresu przedawnienia. Większość zobowiązań to okres 3 lat zanim się przedawnią. Niektóre to nawet 6 lat. Niestety trzeba mieć świadomość, że banki i inne instytucje lubią upomnieć się o długi, przy podziale spadku. Nawet jeśli taki dług zbliżał się do terminu przedawnienia, jeśli bank lub inna instytucja przypomni sobie o zaległości i choćby wyśle zawiadomienie o konieczności spłaty, cały proces przedawnienia długu zostaje rozpoczęty od nowa. W przypadku wydania wyroku nakazującego uregulowanie zadłużenia, okres przedawnienia to już nie będą 3 lata, ale lat 6, czyli tak jak w przypadku każdego długu zasądzonego wyrokiem.
Długi spadkowe - podsumowanie
Kiedy dochodzi do podziału spadku, czy to na mocy testamentu, czy ustawy, każdy jest ciekaw co pozostawił zmarły. Masa spadkowa to cała masa różnych elementów, w skład której wchodzić mogą niestety także długi. Długi spadkowe to zmora każdego dziedziczącego. Rzadko kiedy spadkobiercy posiadają wiedzę o długach zmarłego, nie mają pojęcia, że one również mogą być dziedziczone. Na szczęście są możliwości, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji z opłacaniem nie swoich długów. Niestety wiążę się to zwykle z rezygnacją ze spadku, lub przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Można również liczyć na przedawnienie długów, lub starać się o ich umorzenie. Opcji jest kilka. Najważniejsze, to się w nich rozeznać.
Komentarze