Długi spadkowe - wszystko co trzeba wiedzieć

Czym są długi spadkowe i co wchodzi w skład spadku?

Długi spadkowe to ogół zobowiązań finansowych zmarłej osoby, które nie zostały przez nią uregulowane przed śmiercią. Zgodnie z polskim prawem, spadek (masa spadkowa) obejmuje nie tylko majątek zmarłego (aktywa, takie jak nieruchomości, oszczędności, wartościowe przedmioty), ale również jego długi (pasywa). Oznacza to, że dziedzicząc majątek po zmarłym, dziedziczymy również jego zadłużenia, takie jak niespłacone kredyty, pożyczki, zaległości czynszowe czy niezapłacone rachunki. Spadkobiercy stają się nowymi dłużnikami wobec wierzycieli zmarłego.

Jak przyjąć spadek? Trzy drogi i ich konsekwencje

Po dowiedzeniu się o powołaniu do spadku (z ustawy lub testamentu), spadkobierca staje przed kluczową decyzją. Ma on w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania, czas na złożenie oświadczenia o tym, co zamierza zrobić ze spadkiem. Możliwości są trzy, a każda z nich ma fundamentalne znaczenie dla odpowiedzialności za długi.

Przyjęcie spadku wprost – pełna odpowiedzialność

Przyjęcie proste (wprost) oznacza, że spadkobierca przyjmuje spadek bez żadnych ograniczeń. W konsekwencji spadkobierca odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem, bez ograniczeń. Jeśli wartość długów przewyższy wartość odziedziczonych aktywów, będzie musiał pokryć różnicę z własnej kieszeni. Jest to najbardziej ryzykowna opcja, a jej wybór może prowadzić do egzekucji długu przez organ taki jak komornik, zarówno z odziedziczonego, jak i prywatnego majątku.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiedzialność ograniczona

Jest to najbezpieczniejsza i najczęściej wybierana forma przyjęcia spadku. Co więcej, jest to obecnie domyślna forma przyjęcia spadku, jeśli spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia w terminie 6 miesięcy. W tym przypadku odpowiedzialność spadkobiercy za długi jest ograniczona do wysokości odziedziczonych aktywów, czyli do tzw. stanu czynnego spadku. Oznacza to, że jeśli wartość spadku wynosi 50 000 zł, a długi 80 000 zł, wierzyciele mogą zaspokoić swoje roszczenia tylko do kwoty 50 000 zł. Majątek osobisty spadkobiercy pozostaje w pełni chroniony.

Odrzucenie spadku – całkowite uniknięcie odpowiedzialności

Spadkobierca może również całkowicie odrzucić spadek. Składając stosowne oświadczenie przed sądem lub notariuszem, jest on traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Oznacza to, że nie dziedziczy ani aktywów, ani pasywów. Traci wszelkie korzyści, ale jednocześnie w pełni chroni się przed odpowiedzialnością za długi zmarłego. Należy jednak pamiętać, że w jego miejsce do dziedziczenia dochodzą dalsi w kolejności spadkobiercy (np. jego dzieci), którzy również muszą podjąć decyzję w tej sprawie.

Jak sprawdzić, czy spadek jest zadłużony?

Niestety, nie istnieje centralny rejestr długów, w którym można by kompleksowo sprawdzić sytuację finansową zmarłego. Aby uzyskać pełny obraz, należy podjąć aktywne działania. Najlepszym sposobem jest złożenie w sądzie wniosku o sporządzenie spisu inwentarza przez komornika. Komornik w ramach postępowania ustali oficjalny wykaz wszystkich aktywów i pasywów wchodzących w skład spadku. Można również na własną rękę analizować dokumenty pozostawione przez zmarłego, kontaktować się z bankami czy weryfikować wpisy w biurach informacji gospodarczej, jednak wymaga to posiadania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Czy odziedziczony dług można umorzyć lub ulega on przedawnieniu?

Tak, długi spadkowe po ich odziedziczeniu podlegają ogólnym zasadom prawa cywilnego, co oznacza, że mogą zostać umorzone lub ulec przedawnieniu. Spadkobierca, jako nowy dłużnik, może negocjować z wierzycielem umorzenie długu, choć wierzyciel nie ma obowiązku się na to zgodzić. Znacznie częściej można liczyć na przedawnienie długu. Po odziedziczeniu długu należy sprawdzić, kiedy stał się on wymagalny. Jeśli wierzyciel przez ustawowy czas (np. 3 lata dla kredytów) nie podejmował żadnych działań w celu jego odzyskania, roszczenie mogło się przedawnić, co pozwala skutecznie uchylić się od jego zapłaty.