Krach na giełdzie - Co oznacza dla inwestorów?
akredo.plOszczędnościInwestycjeKrach na giełdzie - Co oznacza dla inwestorów?

Krach na giełdzie - Co oznacza dla inwestorów?

Krach giełdowy następuje zazwyczaj po spekulacjach powodujących dużą niepewność na rynku finansowym. Chwilowy krach na giełdzie wynika zazwyczaj na skutek błędów technicznych. Z kolei duży krach na giełdzie niesie za sobą o wiele poważniejsze skutki, takie jak recesja spowodowana spadkiem aktywności gospodarczej czy poniesienie przez inwestorów dużych strat na pozycjach otwartych. To właśnie między innymi te skutki były zauważalne podczas największych załamań na giełdzie, czyli Czarnego czwartku na Wall Street oraz Czarnego poniedziałku. Z racji tego, że krach jest zjawiskiem społecznym, także jego przyczyny są spowodowane czynnikami ekonomicznymi i politycznymi, takimi jak masowe inwestowanie inwestorów w dany trend na rynku czy zwiększanie podaży pieniądza przez bank. Ponieważ skutki krachu mogą przynieść duże straty, jak chociażby utratę kapitału przez inwestorów lub rosnące bezrobocie, dobrze uchronić się przed stratami poprzez wdrożenie poszczególnych sposobów. Można to zrobić na przykład poprzez inwestowanie w aktywa o niskim ryzyku lub korzystanie z kontroli zarządzania ryzykiem, co pozwoli zminimalizować straty, jeśli poziom cen kupna lub sprzedaży zostanie przekroczony. Warto mieć przy tym na uwadze, że przewidzenie przez inwestorów tego, kiedy nadejdzie krach na giełdzie, jak i podjęcie próby jego uniknięcia jest niemożliwe i z góry skazane na niepowodzenie.
Szymon Waglewski
Szymon Waglewski, 21.06.2023 r

Czym jest krach giełdowy?

Krach giełdowy to szybki spadek notowań na giełdzie. Zazwyczaj ów spadek następuje w wyniku pojawienia się konkretnej sytuacji, która wywołała dużą niepewność na rynku finansowym. Możemy właściwie wyróżnić dwa rodzaje krachu giełdowego - małego, w którym po szybkim spadku cen, następuje ich wzrost. Zazwyczaj przyczyną pojawienia się tego typu krachu, są różnego rodzaju błędy techniczne. Z kolei wielki krach trwa zdecydowanie dłużej, a jego skutki są znaczące w sferze gospodarczej, a nawet politycznej.

Główne cechy krachu giełdowego

Do głównych cech krachu giełdowego należą:

  • Szybki spadek cen akcji w krótkim czasie,
  • Ponure nastroje na rynku giełdowym,
  • Spadki głównych indeksów giełdowych,
  • Ponaglenie inwestorów do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego.

Przyczyny krachu na giełdzie?

Do najczęstszych przyczyn powstawania krachu na giełdzie, możemy zaliczyć:

  • zachowanie inwestorów, na przykład masowe inwestowanie w dany trend na rynku,
  • masowe wycofywanie wkładu przez inwestorów podczas spadania cen akcji,
  • zwiększanie podaży pieniądza przez banki, w wyniku czego rynek giełdowy w momencie, gdy utraci już możliwość pozyskiwania “taniego” pieniądza zwykle wraca do stanu równowagi poprzez pęknięcie bańki spekulacyjnej, czyli krach giełdowy.

Należy przy tym wziąć pod uwagę, że nie ma jednoznacznych przyczyn powstawania krachu na giełdzie, ponieważ każdy przypadek jest uwarunkowany innymi czynnikami. W związku z tym warto przyjrzeć się przyczynom, które doprowadziły do Wielkiego krachu w 1929 roku w Stanach Zjednoczonych. Przyczynami wielkiego kryzysu były:

1. Łatwość nabycia kredytu

W związku z trwającą w tym czasie hossą, wiele osób decydowało się na zakup akcji, których wartość znacząco rosła.

2. Defraudacja

W związku z tym wiele przepisów, które zostały wprowadzone przez Amerykańską Komisję Papierów Wartościowych i Giełdy w latach 1933-1940 nakazywały przestrzegania restrykcji odnoszących się do uniemożliwienia manipulacji na rynku giełdowym.

3. Zaostrzenie polityki monetarnej

Jest to jedna z większych przyczyn powstania krachu na giełdzie. Zaostrzenie polityki monetarnej w celu obniżenia cen akcji na giełdzie oraz podniesienie stóp procentowych pożyczek brokerskich, w dużym stopniu doprowadziło do przerwania płynności instytucji rynku kapitałowego.

4. Przewartościowanie akcji spółek

W przypadku Wielkiego krachu przewartościowane ceny akcji spółek wcale nie były tak oczywiste, ponieważ w tamtym czasie na giełdzie były obecne same największe spółki. W związku z tym żaden ze wskaźników nie wykazał wysoko wycenionych cen akcji.

Jakie są skutki paniki giełdowej?

Skutki paniki giełdowej to:

  • utrata przez inwestorów części swojego kapitału,
  • masowe sprzedawanie przez inwestorów akcji, co często doprowadza do krachu giełdowego,
  • wzrastające bezrobocie,
  • recesja spowodowana spadkiem aktywności gospodarczej.

Gwałtowne spadki cen akcji na giełdzie często wywołują u inwestorów efekt paniki giełdowej. Warto w takim przypadku starać się zachować opanowanie tym bardziej że spadki i wzrosty cen akcji na rynku giełdowym są wszechobecne i często będą się wahać. Jednym z większych błędów wśród inwestorów jest poddanie się emocjom i pośpiechowi.

Jak uchronić się przed krachem na giełdzie?

Aby uchronić się przed krachem na giełdzie:

  • Inwestuj w aktywa o niskim ryzyku, na przykład bony skarbowe czy obligacje.
  • Handluj parami - to jedna ze skuteczniejszych strategii, daje możliwość otwarcia jednej długiej i jednej krótkiej pozycji dla dwóch papierów wartościowych.
  • Korzystaj z kontroli zarządzania ryzykiem - pozwala to inwestorowi zamknąć pozycję w przypadku, gdy wybrany przez niego poziom cen kupna lub sprzedaży zostanie przekroczony. Daje to realną szansę na zmniejszenie ryzyka poniesienia strat.

Pęknięcie bańki spekulacyjnej może zatrzymać wzrost gospodarczy oraz wiele strat dla inwestorów na otwartych pozycjach.

Największe załamania na giełdzie w historii

Załamania na giełdzie Rok Spadek
Czarny Czwartek na Wall Street 1929-1932 -89%
US Nasdaq 2000-2002 -82%
Japonia 1990-2003 -79%
Londyn, pęknięcie bańki internetowej 2000-2003 -52%
Dow Jones Industrial Average, czyli czarny poniedziałek 1987 -22,6%

Pęknięcie bańki inwestycyjnej na giełdzie, czyli tak zwany krach giełdowy zawsze budzi wiele emocji i to nie tylko wśród inwestorów, ponieważ jej skutki, chociażby gospodarcze mogą mocno odbić się również na reszcie społeczeństwa.

Czarny czwartek na Wall Street

Czarny czwartek odnosi się do krachu giełdowego, jaki miał miejsce na giełdzie nowojorskiej 24 października 1929 roku. Jak zazwyczaj to bywa w przypadku pękania baniek spekulacyjnych, tak i w tym przypadku ceny akcji szybko rosły, zanim doszło do paniki giełdowej, która doprowadziła do największego kryzysu ekonomicznego w historii. Zanim jednak do tego doszło, giełda nowojorska cieszyła się ogromną popularnością przez hossę, która utrzymywała się przez długi czas. W związku z tym na nowojorską giełdę zaczęły napływać kapitały z całego świata oraz przybywało inwestorów, którzy chcieli się szybko wzbogacić. W Czarny czwartek ceny akcji zaczęły spadać, co doprowadziło do paniki giełdowej. Masowa sprzedaż akcji, których nikt nie chciał kupować, doprowadziła do wielkiego kryzysu gospodarczego, w wyniku którego tysiące amerykanów straciło dorobek swojego życia. Skutki Czarnego czwartku nie ominęły Europy, w której w wyniku krachu na nowojorskiej giełdzie zapanowało masowe bezrobocie.

Czarny poniedziałek

Czarny poniedziałek odnosi się do krachu na giełdzie, w którym odnotowano największy spadek akcji i to w ciągu zaledwie jednego dnia, co przełożyło się na gwałtowne spadki procentowe na pozostałych giełdach światowych. Przyczyn krachu, jaki miał miejsce 19 października 1987 roku, było wiele. Jedną z ważniejszych przyczyn krachu było przedstawienie ustawy, na mocy której finansowanie fuzji czy wykupywanie akcji lewarowanych miało przynosić o wiele mniejsze korzyści niż dotychczas, co znacząco obniżyło w tamtym czasie wartość amerykańskiego dolara. Powyższe zdarzenie przełożyło się na niechęć do kupowania akcji przez inwestorów, a wręcz doprowadziło do paniki giełdowej, po której nastąpił zatrważający spadek na giełdzie amerykańskiej i to w ciągu jednego dnia.

Krach na giełdzie - podsumowanie

Krach na giełdzie przywodzi głównie na myśl sytuacje wywołujące dużą panikę na rynku giełdowym w wyniku gwałtownego spadku cen akcji papierów wartościowych oraz innych instrumentów finansowych. Należy jednak wziąć pod uwagę, że pęknięcie bańki spekulacyjnej niesie za sobą poważne konsekwencje nie tylko dla inwestorów, ale też dla reszty społeczeństwa, szczególnie w sektorze gospodarczym i politycznym. Jedną z przyczyn doprowadzenia do krachu jest masowe wycofywanie wkładu przez inwestorów w trakcie paniki giełdowej. Również przebieg największych krachów w historii pokazuje, że rynek giełdowy jest nieprzewidywalny, dlatego najlepszym rozwiązaniem na nadchodzącą panikę giełdową jest zachowanie spokoju przez inwestorów, tym bardziej że ciężko przewidzieć, kiedy dokładnie nastąpi krach, a uniknięcie go jest właściwie niemożliwe.

Często zadawane pytania

Czym krach giełdowy różni się od bessy (rynku niedźwiedzia)?
Choć oba terminy opisują spadki na rynku, nie są tożsame.
  • Krach giełdowy – to gwałtowne, paniczne i bardzo głębokie załamanie cen, które następuje w bardzo krótkim czasie, np. w ciągu jednego dnia (jak Czarny Poniedziałek) lub kilku dni. Jest to nagłe wydarzenie.
  • Bessa – to długoterminowy, utrzymujący się trend spadkowy, umownie definiowany jako spadek o co najmniej 20% od szczytu. Bessa może trwać wiele miesięcy, a nawet lat.
Krach giełdowy może być wydarzeniem, które rozpoczyna bessę, ale bessa może również zacząć się powoli, bez spektakularnego krachu.
Czy dywersyfikacja portfela faktycznie chroni przed skutkami krachu giełdowego?
Tak, dywersyfikacja jest jedną z najważniejszych strategii ochrony kapitału, choć nie eliminuje strat całkowicie. Polega ona na inwestowaniu w różne, nieskorelowane ze sobą klasy aktywów (np. akcje z różnych krajów i sektorów, obligacje skarbowe, złoto, nieruchomości). W czasie krachu na giełdzie akcji, ceny obligacji skarbowych czy złota często rosną, ponieważ inwestorzy uciekają do "bezpiecznych przystani". Dzięki temu straty na akcjach są częściowo kompensowane przez zyski na innych aktywach, co znacząco łagodzi spadek wartości całego portfela.
Czym są "bezpieczniki" (lub "widełki") na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i jaką rolę odgrywają?
"Bezpieczniki" (ang. circuit breakers) to automatyczne mechanizmy, które mają na celu powstrzymanie paniki na rynku. Na GPW, jeśli główny indeks, np. WIG20, spadnie o określoną wartość (np. 10%) w stosunku do kursu odniesienia z poprzedniego dnia, notowania wszystkich akcji są automatycznie zawieszane na pewien czas. Daje to inwestorom chwilę na ochłonięcie, analizę sytuacji i zapobiega podejmowaniu irracjonalnych decyzji w panice, co pomaga w przywróceniu uporządkowanego handlu.
Czy w czasie krachu zlecenie Stop Loss zawsze zadziała po cenie, którą ustawiłem?
Nie, i jest to bardzo ważne ryzyko, o którym należy pamiętać. Zlecenie Stop Loss jest aktywowane, gdy cena osiągnie określony poziom, ale jest ono realizowane jako zlecenie "po każdej cenie" (PKC). W czasie krachu, kiedy ceny spadają bardzo gwałtownie, może wystąpić tzw. luka cenowa (price gap), a płynność rynku drastycznie maleje. W takiej sytuacji zlecenie Stop Loss może zostać zrealizowane po cenie znacznie niższej niż ustawiony limit, co prowadzi do większej straty niż inwestor zakładał.
Jak "Czarny Poniedziałek" z 1987 roku różnił się od krachu z 1929 roku pod względem przyczyn i skutków?
Główne różnice dotyczyły przyczyn i wpływu na gospodarkę. Krach z 1929 roku był wynikiem bańki kredytowej i słabych regulacji, a jego bezpośrednim skutkiem był Wielki Kryzys – dekada głębokiej recesji i masowego bezrobocia. Z kolei krach z 1987 roku był w dużej mierze spowodowany przez nowe technologie – zautomatyzowane strategie handlowe (tzw. portfolio insurance), które w panice zaczęły masowo sprzedawać akcje. Co kluczowe, mimo ogromnego szoku na rynkach finansowych, wpływ na gospodarkę realną był stosunkowo niewielki i krótkotrwały, a recesja nie nastąpiła.
Jaki wpływ ma krach na giełdzie na rynek kredytowy i dostępność finansowania dla firm?
Krach na giełdzie niemal zawsze prowadzi do zjawiska zwanego "credit crunch" (kryzys kredytowy). W obliczu ogromnej niepewności i strat, banki i inne instytucje finansowe drastycznie zaostrzają kryteria udzielania pożyczek. Obawiając się bankructw swoich klientów, przestają udzielać nowych kredytów zarówno firmom (na inwestycje), jak i konsumentom (na np. hipoteki). To "wyschnięcie" rynku kredytowego dławi aktywność gospodarczą, często zamieniając kryzys finansowy w głęboką recesję gospodarczą.
Artykuł wspomina o strategii "handluj parami". Na czym ona dokładnie polega?
Handel parami (ang. pairs trading) to strategia rynkowo neutralna, która ma na celu ograniczenie ogólnego ryzyka rynkowego. Polega na znalezieniu dwóch silnie skorelowanych ze sobą aktywów (np. akcji dwóch banków z tej samej branży). Gdy jeden z nich wydaje się chwilowo przewartościowany w stosunku do drugiego, inwestor jednocześnie otwiera pozycję krótką (sprzedaje) na akcjach droższych i pozycję długą (kupuje) na akcjach tańszych. Zysk powstaje, gdy relacja cenowa między tymi dwoma aktywami wraca do historycznej normy, niezależnie od tego, czy cały rynek rośnie, czy spada.

Komentarze

Empty comments
Zostaw swój komentarz!
Nie znaleźliśmy żadnej opinii o tym produkcie. Pomóż innym klientom. Podziel się swoją opinią jako pierwszy.
Dodaj komentarz
Twoja ocena
5
Dodaj komentarz
Twoja ocena
5