Dłużnik wekslowy - kim jest i jakie ma obowiązki

Kim jest dłużnik wekslowy?

Dłużnik wekslowy to każda osoba fizyczna lub prawna, która poprzez złożenie podpisu na wekslu zobowiązała się do zapłaty wskazanej na nim sumy pieniędzy. Weksel jest formalnym papierem wartościowym, a zobowiązanie z niego wynikające ma charakter abstrakcyjny i bezwarunkowy. Oznacza to, że jest ono niezależne od przyczyny, dla której weksel został wystawiony. Podpisanie weksla jest jedną z form na uznanie długu, tworzącą silne i łatwe do egzekwowania zobowiązanie.

Rodzaje dłużników wekslowych

Odpowiedzialność za dług wekslowy może spoczywać na różnych osobach, w zależności od ich roli w "życiu" weksla i rodzaju samego dokumentu. Każdy, kto składa podpis na wekslu, staje się dłużnikiem, jednak zakres i kolejność odpowiedzialności są różne.

• Wystawca weksla własnego - Jest głównym dłużnikiem w przypadku weksla własnego. Składając podpis pod przyrzeczeniem "zapłacę", zobowiązuje się osobiście do uregulowania należności.
• Akceptant (trasat) weksla trasowanego - W przypadku weksla trasowanego, dłużnikiem głównym staje się trasat, ale dopiero po przyjęciu weksla, czyli złożeniu na nim swojego podpisu (akceptacji). Przed akceptacją jest on jedynie osobą wskazaną do zapłaty przez wystawcę.
• Poręczyciel (awalista) - To osoba, która poręcza za zapłatę weksla przez innego dłużnika. Jego odpowiedzialność jest solidarna z osobą, za którą poręczył, co oznacza, że wierzyciel może żądać zapłaty od poręczyciela, jeśli dłużnik główny nie płaci.
• Indosant - To poprzedni posiadacz weksla, który przeniósł prawa z niego na inną osobę poprzez indos. Odpowiada on za zapłatę, jeśli główni dłużnicy (wystawca, akceptant) tego nie zrobią.

Prawa i obowiązki dłużnika wekslowego

Relacja wekslowa nakłada na dłużnika konkretne obowiązki, ale daje mu też pewne prawa. Kluczowe jest zrozumienie obu tych aspektów przed podpisaniem dokumentu.

• Obowiązek zapłaty - Głównym i bezwzględnym obowiązkiem jest zapłata sumy wekslowej w terminie i miejscu wskazanym na wekslu. Niedotrzymanie tego warunku uruchamia procedurę windykacyjną.
• Prawo do powołania się na przedawnienie - Najważniejszym prawem dłużnika jest możliwość uniknięcia zapłaty, gdy roszczenie uległo przedawnieniu. Przedawnienie długu z weksla następuje po 3 latach od dnia płatności w stosunku do akceptanta lub po roku w stosunku do indosantów i wystawcy.

Dochodzenie roszczeń z weksla – postępowanie nakazowe

W przypadku braku zapłaty w terminie, wierzyciel ma prawo skierować sprawę do sądu w trybie postępowania nakazowego. Jest to uproszczona i szybka ścieżka dochodzenia roszczeń. Wierzyciel musi jedynie przedstawić w sądzie oryginał prawidłowo wypełnionego weksla. Jeśli sąd nie dopatrzy się błędów formalnych, wydaje nakaz zapłaty. Od momentu doręczenia nakazu, dłużnik ma 14 dni na spłatę zobowiązania lub wniesienie zarzutów do sądu. Jeśli tego nie zrobi, nakaz się uprawomocnia i staje się tytułem wykonawczym, który jest podstawą do wszczęcia egzekucji przez komornika. Działania te może prowadzić komornik sądowy, zajmując np. konto bankowe lub wynagrodzenie dłużnika.

Unieważnienie długu wekslowego

Unieważnienie (umorzenie) weksla jest procedurą sądową, o którą może wystąpić wyłącznie jego posiadacz (wierzyciel) i tylko w ściśle określonych przypadkach – gdy weksel zaginął lub uległ zniszczeniu. Dłużnik wekslowy nie ma możliwości samodzielnego wnioskowania o unieważnienie dokumentu. Po sądowym umorzeniu weksel traci moc prawną, a podstawą do dochodzenia roszczeń staje się wyłącznie wyrok sądu w tej sprawie.

Zgodnie z Prawem wekslowym z 1936 roku, każda osoba, która złożyła podpis na wekslu, odpowiada za jego zapłatę. Należy jednak pamiętać, że odpowiedzialność ta ma określoną kolejność – wierzyciel w pierwszej kolejności powinien dochodzić roszczeń od dłużników głównych, czyli akceptanta weksla trasowanego lub wystawcy weksla własnego.