Postępowanie nakazowe - jak się na nie przygotować?

Czym jest postępowanie nakazowe?

Postępowanie nakazowe jest typem postępowania, które sąd rozpatruje po złożeniu wniosku wraz z pozwem przez powoda. W związku z tym nie ma konieczności przeprowadzania rozprawy sądowej, ponieważ wynik postępowania wydawany jest na podstawie dowodów dostarczonych przez powoda. Dlatego też przyjęło się, że postępowanie nakazowe jest najkorzystniejszym trybem postępowania dla powoda. Postępowanie nakazowe nie jest z reguły długie, chyba że brak dostarczenia przez powoda wniosku wymusi konieczność przeprowadzenia rozprawy w trybie zwykłym lub upominawczym przez sąd. W takim przypadku nie tylko wydłuży się czas przeprowadzenia postępowania, ale i wzrosną jego koszty.

W jakim celu przeprowadza się postępowanie nakazowe?

Głównym celem przeprowadzania postępowania nakazowego jest uzyskanie szybkiego wyroku na rzecz powoda, który występuje z roszczeniem pieniężnym, czyli żądaniem uiszczenia zapłaty określonej sumy pieniędzy przez dłużnika. W przypadku postępowania nakazowego istotne znaczenie ma dostarczenie przez powoda wiarygodnych dokumentów uznanych przez pozwanego lub tych, które wynikają z weksla. To właśnie dokumenty będą stanowić kluczowy dowód istnienia długu, na podstawie których będzie badana istota sprawy.

Etapy postępowania nakazowego

Z racji tego, że postępowanie nakazowe ma charakter fakultatywny, a rozpoznanie sprawy odbywa się na posiedzeniu niejawnym, w związku z tym ogranicza się do jedynie 5 zasadniczych etapów:

1. Złożenie przez powoda wniosku o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.
2. Rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym na niejawnym posiedzeniu sądu, bez udziału stron.
3. Gdy istnieją podstawy do wydania nakazu zapłaty, nakaz ten zostaje uprawomocniony, a następnie otrzymuje klauzulę wykonalności, pod warunkiem, że nie doszło do wniesienia przez pozwanego żadnych zarzutów.
4. W przypadku wniesienia przez pozwanego zarzutów uprawomocnienie nakazu zostaje tymczasowo wstrzymane do czasu, aż sąd rozstrzygnie sprawę w dalszym postępowaniu.
5. Na tym etapie sąd podejmuje jedną z dwóch ostatecznych rozstrzygnięć sprawy — może utrzymać nakaz w mocy w całości bądź częściowo lub uchylić nakaz zapłaty.

Dokumenty potrzebne do wniesienia pozwu w trybie nakazowym

W celu wniesienia pozwu w trybie nakazowym powód powinien przygotować następujące dokumenty:

• Weksle,
• Wszelkie dokumenty stanowiące dowód na to, że dłużnik zobowiązał się do uiszczenia zapłaty wobec powoda,
• Dokumenty stanowiące dowód upomnienia dłużnika o konieczności wywiązania się przez niego z zaległych zobowiązań wobec powoda,
• Faktury,
• Ugoda — jeśli doszło do podpisania przez obie strony ugody, ją również należy dołączyć na dowód tego, że powód podjął próbę negocjacji i wyraził chęć zawarcia ugody z dłużnikiem.

Wierzyciel powinien mieć na uwadze, że jeśli zgromadzona przez niego dokumentacja nie spełni wymogów do wydania pozwu w trybie nakazowym, wtedy wniesiony pozew odbędzie się w trybie zwykłym lub upominawczym.

Co powinien zawierać pozew w postępowaniu nakazowym?

Pozew w postępowaniu nakazowym poza wyżej wskazanymi dokumentami, które stanowią dowód istnienia roszczenia, powinien zostać wypełniony przez wierzyciela na gotowym wzorze dostępnym w internecie do pobrania. Wierzyciel może też własnoręcznie napisać pozew, jednak z uwzględnieniem wszelkich zasad formalnych. Poza tym pozew w postępowaniu nakazowym powinien zawierać:

1. Określenie sądu, do którego kierowany jest pozew.
2. Dane osobowe stron oraz ich reprezentantów prawomocnych.
3. Określenie pisma jako pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym.
4. Wskazanie kwoty zadłużenia lub wartości, na jaką opiewa przedmiot sporu.
5. Wymienienie przez powoda wszystkich postulatów i próśb.
6. Przedstawienie i uzasadnienie faktów stanowiących podstawę roszczenia.
7. Wyliczenie wszystkich dokumentów, które zostały przez powoda dołączone do pozwu.
8. Powód może dołączyć również wniosek o zwolnienie z kosztów postępowania.
9. Kopie pozwu i załączników w ilości odpowiadającej ilości pozwanych.
10. Własnoręczny podpis powoda.

Koszt postępowania nakazowego

Wnosząc pozew w trybie nakazowym, powód zwykle uiszcza wpis w wysokości 1.25% wartości przedmiotu sporu. Pełna opłata wynosi 5%, dlatego też do uiszczenia pozostałej części opłaty stosunkowej zobowiązany jest pozwany. Jeśli zaś chodzi o wysokość opłat w sprawach o prawa majątkowe, to wyglądają następująco:

• 30 zł – jeśli przedmiot sporu nie wynosi więcej niż 500 zł,
• 100 zł – jeśli przedmiot sporu wynosi ponad 500 zł, ale nie przekracza 1500 zł,
• 200 zł – jeśli przedmiot sporu wynosi powyżej 1500 zł, ale nie przekracza 4000 zł,
• 400 zł – jeśli przedmiot sporu wynosi powyżej 4000 zł, ale nie przekracza 7500 zł,
• 500 zł – jeśli przedmiot sporu wynosi powyżej 7500 zł, ale nie przekracza 10 000 zł,
• 750 zł – jeśli przedmiot sporu wynosi powyżej 10 000 zł, ale nie przekracza 15 000 zł,
• 1000 zł – jeśli przedmiot sporu wynosi powyżej 15 000 zł, ale nie przekracza 20 000 zł,

W przypadku spraw, które dotyczą praw majątkowych, gdy wartość danego przedmiotu sporu przekracza 20 tys. zł, wtedy opłata stosunkowa będzie wynosić 5% wartości przedmiotu sporu.

Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym

Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym zostaje wydany przez sąd w momencie, gdy nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że weksel czy wszelkie dokumenty stanowiące dowód w sprawie potwierdzają istnienie długu. Po otrzymaniu nakazu zapłaty wydanego przez sąd dłużnik ma właściwie dwie możliwości — może on regulować roszczenie w całości wraz z kosztami postępowania, albo złożyć sprzeciw od nakazu zapłaty w trybie postępowania nakazowego. W obydwu sytuacjach pozwany ma dwa tygodnie od otrzymania nakazu zapłaty na podjęcie odpowiednich działań.

Uchylenie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

Do uchylenia od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym może nastąpić w momencie, gdy:

• Strony sporu podjęły decyzję o zawarciu ugody sądowej,
• Pozwany nie miał zdolności do występowania w procesie jako strona,
• Miejsce pobytu pozwanego jest nieznane, w związku z czym doręczenie nakazu jest niemożliwe.

Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

Jeśli pozwany decyduje się na zgłoszenie sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, powinien w ciągu 2 tygodni złożyć pismo do sądu, w którym zgłasza sprzeciw wobec zrealizowania nakazu zapłaty. Pismo to powinno uwzględniać to, czy pozwany zaskarżył cały nakaz, czy tylko jego część. Poza tym pozwany musi udowodnić, że zarzuty wskazane przez powoda są nieprawdziwe, a przedmiot sporu ma inną wartość, niż wskazał powód. Pozwanemu przysługuje również możliwość zgłoszenia pozostałych zarzutów przeciwko żądaniu pozwu oraz przedstawić własne okoliczności faktyczne i dowody, które stanowią ich potwierdzenie.

Jeśli pozwany przekroczy termin 2 tygodni na złożenie sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wtedy złożone po terminie zarzuty zostaną przez sąd odrzucone.

Odrzucenie sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

Do odrzucenia przez sąd sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym może dojść w momencie, gdy pozwany nie dopełnił wszystkich formalności związanych z udowodnieniem okoliczności faktycznych. W takim przypadku przewodniczący ma prawo zażądać od pozwanego uzupełnienia ewentualnych braków we wskazanym przez niego terminie. Jeśli pozwany dłużnik nie ustosunkuje się do żądania przewodniczącego, wtedy sąd może odrzucić sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Negocjacje i ugoda w postępowaniu nakazowym

Negocjacje oraz ugoda w postępowaniu nakazowym odgrywają istotne znaczenie, ponieważ, aby móc złożyć pozew w postępowaniu nakazowym, powód musi wcześniej dostarczyć wraz z pozostałymi dokumentami dowód na to, że podjął on wcześniej próbę negocjacji lub zawarcia ugody z dłużnikiem.

Postępowanie nakazowe w 2025 - podsumowanie

Postępowanie nakazowe ma charakter fakultatywny i odbywa się na posiedzeniu niejawnym. W związku z tym sąd wydając nakaz zapłaty na podstawie pozwu złożonego przez wierzyciela, nie ma konieczności przeprowadzania rozprawy z wysłuchaniem obydwu stron sporu. Choć postępowanie nakazowe jest korzystnym rozwiązaniem dla wierzyciela pragnącego szybko odzyskać należne mu roszczenie, jednak powinien on mieć na względzie, że wymaga to od niego starannego przygotowania dokumentów, które będą stanowić główny dowód w sprawie. Pozwany ma pełne prawo do złożenia sprzeciwu od wykonania nakazu zapłaty, zarówno w całości, jak i w części. Musi to jednak uczynić w terminie 2 tygodni od momentu otrzymania nakazu zapłaty.