Fuzja banków - czym jest i jak wpływa na kredyt?

Czym jest fuzja banków?

Fuzja banków jest dobrowolnym połączeniem dwóch lub więcej takich podmiotów w celu poprawienia ich sytuacji finansowej. Banki łączą wtedy swoje zasoby, środki, a nawet marki - tak, by zapewnić sobie szybszy rozwój, lepszą pozycję rynkową oraz wyjść z ewentualnego “dołka” finansowego. Dalsza struktura oraz sposób działania nowego banku zależy od rodzaju fuzji, na którą zdecydują się biorące w niej udział podmioty. Warto zaznaczyć, że termin “fuzja” nie ogranicza się do sektora bankowego. Fuzje przedsiębiorstw można zaobserwować w niemal każdej branży, w której dotychczasowi konkurenci, w obliczu sytuacji rynkowej i kondycji finansowej firm, decydują się na połączenie sił. Może dojść również do fuzji podmiotów działających w różnych branżach, jednak tego typu operacje są znacznie rzadziej spotykane.

4 rodzaje fuzji

Fuzje przedsiębiorstw możemy podzielić na cztery rodzaje:

1. Fuzja horyzontalna - czyli pozioma. Odbywa się w ramach jednej branży łącząc podmioty oferujące podobne produkty. To do tego rodzaju należy większość fuzji banków. Głównym jej celem jest zwiększenie udziału w rynku poprzez koncentrację tak środków, jak i kosztów. Na straży tego, by podmioty nie stawały się w ten sposób zbyt duże i dominujące stoją przepisy antymonopolowe.
2. Fuzja wertykalna - czyli pionowa. Połączenie firm zajmujących się produkcją dóbr lub usług na różnych jej etapach. Dzięki fuzji cały, lub znaczna część, procesu produkcyjnego może być zarządzane przez jedną firmę, co sprzyja efektywności i redukcji kosztów.
3. Fuzja konglomeratowa - połączenie firm z różnych branż, które nie są dla siebie konkurencją. Fuzja tego typu na celu ma poszerzenie portfela produktów czy usług biorących w niej udział podmiotów, przez co mogą prowadzić one szerszą działalność w sektorach rynku dotychczas niedostępnych.
4. Przejęcie przedsiębiorstwa - jedynie potocznie bywa określane fuzją. W rzeczywistości jest to przeniesienie kontroli nad firmą na inny podmiot czy grupę inwestorów, jednak z zachowaniem prawnej osobowości oraz marki wykorzystywanej dotychczas. Od fuzji różni je fakt, że nie musi być dobrowolne. Tzw. “wrogie” przejęcie odbywa się bowiem bez zgody dotychczasowego właściciela.

Wpływ fuzji banków na kredyt i zobowiązania klientów

Fuzja banków zazwyczaj nie wpływa bezpośrednio na warunki kredytów i zobowiązań klientów. Umowy kredytowe i inne zobowiązania pozostają ważne na tych samych warunkach, które obowiązywały przed fuzją. Klienci są nadal zobowiązani do spłaty swoich kredytów zgodnie z ustalonym harmonogramem. Jednakże w dłuższej perspektywie fuzja banków może prowadzić do zmian w ofercie produktowej, obsłudze klienta lub polityce kredytowej, co może mieć wpływ na nowe produkty finansowe oferowane klientom. W takich przypadkach klienci są informowani o wszelkich zmianach z odpowiednim wyprzedzeniem.

Oznacza to, że bez względu na to czy mamy kredyt hipoteczny, gotówkowy czy inwestycyjny, wszystko pozostaje bez zmian. Umowa kredytowa nie ulega rozwiązaniu, pozostaje w mocy na warunkach, na jakich ją podpisaliśmy. Bank może po fuzji zaproponować nam aneks, który będzie opiewał na warunki nie gorsze niż dotychczas, jednak nie mamy obowiązku go podpisywać. Co więcej nie zmienią się też numery kont, na które należy dokonywać spłaty rat. Jedyną zmianą może być nowy system informatyczny, czyli aplikacji mobilna i bankowość elektroniczna. Zmiana tych narzędzi może potrwać kilka dni, co łączy się często z problemami z logowaniem. Jednak są one przejściowe i krótkotrwałe. Podsumowując fuzja banków nie wpływa na nasz kredyt, wszystko zostaje “po staremu”, nie musimy liczyć raty czy kosztów kredytu po fuzji.

Fuzje banków w Polsce

Fuzje banków w Polsce są nieodłącznym elementem tak historii polskiego sektora finansowego, jak i jego teraźniejszości. Począwszy od lat 90-tych, czasów wielkiej transformacji ekonomicznej w naszym kraju, gdy mieliśmy do czynienia z działalnością nawet 83 podmiotów - fuzje stały się nieuniknione, by zapewnić bezpieczeństwo depozytom klientów. Z czasem jednak przyszły kolejne zmiany, jak otwarcie naszego rynku na europejskich graczy, a także rozwój rodzimych marek poza granice Polski. Przedstawmy kilka najważniejszych fuzji banków z historii polskiej bankowości:

• BIG staje się Bankiem Millennium - Bank Inicjatyw Gospodarczych SA (BIG SA) najpierw połączył się w 1997 roku z Bankiem Gdańskim, by później - w 2003 roku - przekształcić się w Bank Millennium podczas fuzji z Banco Comercial Português - największy bank Portugalii.
• BRE Bank / Multibank / mBank - powstały już w 1986 roku Bank Rozwoju Eksportu w 1994 roku rozpoczął partnerstwo strategiczne z niemieckim Commerzbank AG. Współpraca zaowocowała narodzinami nowej marki - Multibank - powstałej w 2001 roku oraz mBanku (pierwszej bankowości internetowej w Polsce). Zaś w 2013 roku wszystkie trzy marki zostały połączone pod jednym szyldem - mBank.
• Bank Śląski i ING - chyba najbardziej znana przeciętnemu klientowi fuzja w historii polskiego rynku. Holnderska grupa ING Groep, która posiadała w Banku Śląskim większościowe udziały już od 1996 roku w 2001 roku zdecydowała się na ostateczną fuzję, dzięki której powstał działający do dziś ING Bank Śląski.
• BNP Paribas w wielu odsłonach - w 2010 roku Fortis Bank został wykupiony przez BNP Paribas Bank Polska, zaś w 2015 roku doszło do fuzji BNP i Banku Gospodarki Żywnościowej. W ten sposób powstał nowy podmiot: BGŻ BNP Paribas.
• BPH, Pekao i… Alior - na początku tego tysiąclecia doszło do pierwszej fuzji w obrębie tych banków - Bank Przemysłowo-Handlowy połączył się z Powszechnym Bankiem Kredytowym (w wyniku połączenia ich spółek-matek z Niemiec i Austrii). W 2005 roku doszło jednak do przejęcia BPH przez grupę UniCredit, inwestora strategicznego Banku Pekao. Fuzja była nieunikniona. Większość udziałów przeszła więc pod skrzydła Pekao, zaś reszta została połączona z grupą GE Capital. Te ostatnie w 2016 roku znów połączono w wyniku fuzji z Alior Bankiem, zostawiając pod marką BPH jedynie kredyty hipoteczne i fundusze inwestycyjne.

Oczywiście historia naszego sektora bankowego obfituje w wiele innych fuzji i przejęć, a z pewnością można spodziewać się kolejnych w przyszłości.

Korzyści wynikające z fuzji banków

Korzyści wynikające z fuzji banków:

• Stabilniejsza pozycja nowego podmiotu - banku przeprowadzają fuzję najczęściej z konieczności. Zła kondycja finansowa jedneg oz banków jest zagrożeniem dla jego klientów oraz ich depozytów. Połączenie banków daje większe bezpieczeństwo im i ich oszczędnościom.
• Atrakcyjniejsza oferta nowego banku - fuzja to najczęściej ograniczenie i zrestrukturyzowanie kosztów w celu poprawy kondycji finansowej banków i ich pozycji rynkowej. Nowy bank może więc oferować korzystniejszą ofertę swoim klientom, chociaż z reguły tylko tym nowym. Dotychczasowi klienci mogą co najwyżej liczyć na aneksy do obowiązujących umów, chociaż i to nie jest regułą.
• Zysk akcjonariuszy - poprawa kondycji finansowej banku po fuzji przekłada się oczywiście na dywidendy wypłacane jego akcjonariuszom. Zwłaszcza, gdy jeden z banków wychodzi w ten sposób z kłopotów finansowych - jego akcjonariusze z pewnością będą zadowoleni z fuzji.

Zagrożenia wynikające z fuzji banków

Zagrożenia wynikające z fuzji banków:

• Mniejsza konkurencja na rynku - w wyniku fuzji “znika” z rynku jeden z podmiotów. W przypadku wielu tego typu procesów cały sektor staje się bardziej skoncentrowany, a to negatywnie wpływa na konkurencyjność. Banki nie muszą wtedy tak zabiegać o nowych klientów, a co z a tym idzie, oferują gorsze warunki.
• Zwolnienia pracowników - ograniczenie kosztów, które towarzyszy fuzji wynika również ze zwolnień pracowników. Nowy podmiot nie potrzebuje np. dwóch działów IT czy marketingu. Te zazwyczaj łączy się z istniejących w obu bankach wraz z redukcją personelu.
• Zagrożenie monopolizacją - w przypadku fuzji bardzo dużych podmiotów istnieje ryzyko monopolizacji rynku. Nowy, większy bank może zdominować mniejsze podmioty narzucając swoje warunki, co negatywnie odbija się na proponowanym klientom ofertach. Chronić mają przed tym przepisy antymonopolowe.
• Chaos komunikacyjny - fuzja banków to przedsięwzięcie długotrwałe i wielowątkowe. Nieunikniony jest okres przejściowy, gdy dochodzi do połączenia systemów informatycznych obu podmiotów, ale też ich placówek czy działów obsługi klienta. Pociąga to za sobą pewien chaos, problemy z komunikacją czy logowaniem do aplikacji mobilnych czy bankowości internetowych. Klienci banków, które biorą udział w fuzji, słusznie obawiają się czasowych problemów z dostępem do swoich profili klienta czy nawet kont.
• Banki “zbyt duże, by upaść” - zagadnienie łączące się z ryzykiem monopolizacji. Powstanie wielkiego podmiotu na rynku bankowym może rodzić problemy systemowe. Wiele negatywnych dla klientów czy wręcz nielegalnych działań zostaje wtedy niejako “usankcjonowane”, co w przypadku mniejszego banku nie miałoby miejsca. Światowy kryzys finansowy z 2007 roku dotyczył m.in. wielkich banków, które były tak pewne swojej pozycji, że pozwalały na ryzykowne ruchy swoim pracownikom, co doprowadziło do załamania się rynku kredytów hipotecznych.

Fuzja banków niesie za sobą wiele zmian. Część z nich jest korzystna dla klientów, akcjonariuszy czy rynku jako takiego. Inne mogą uderzyć np. w pracowników banków biorących udział w fuzji, ale także odbić się negatywnie na dotychczasowych klientach, faworyzując nowych oferując im lepsze warunki. Niejednokrotnie ten sam efekt może być postrzegany w różnych sposób, w zależności od pozycji, na której się znajdujemy lub horyzontu czasowego, który obierzemy przy ocenie danego skutku. 

Fuzja banków - podsumowanie

Fuzja banków to dobrowolne połączenie się dwóch tego typu podmiotów. Wynika najczęściej z chęci szybszego rozwoju, zwiększenia udziału w rynku lub ratowania sytuacji finansowej jednego z nich. Dla klientów fuzja banków nie powinna wiele zmieniać, umowy kredytowe pozostają w mocy i spłacane są bez przeszkód czy zmian. Jednak dla całego rynku finansowego fuzje banków mają znaczące i długofalowe skutki.