Rejestr Należności Publicznoprawnych

Czym jest RNP i jaka jest jego podstawa prawna?

Rejestr Należności Publicznoprawnych (RNP) to publiczna baza danych prowadzona przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Jego funkcjonowanie reguluje Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W odróżnieniu od komercyjnych baz dłużników, RNP gromadzi informacje wyłącznie o zaległościach o charakterze publicznoprawnym, czyli długach obywateli i firm wobec państwa oraz samorządów. Celem rejestru jest zwiększenie dyscypliny płatniczej w zakresie danin publicznych oraz dostarczenie wiarygodnych informacji o dłużnikach podmiotom gospodarczym i instytucjom finansowym.

Jakie długi i dane trafiają do RNP?

Do Rejestru Należności Publicznoprawnych trafiają informacje o szerokim spektrum zaległości. Nie są to tylko długi podatkowe (np. z tytułu PIT, CIT, VAT), ale również inne nieuregulowane należności, takie jak:

• niezapłacone cła i grzywny administracyjne,
• zaległości z tytułu mandatów karnych skarbowych,
• nieuregulowane opłaty lokalne (np. za wywóz odpadów komunalnych, podatek od nieruchomości),
• inne należności pieniężne podlegające egzekucji administracyjnej.

Wpis w rejestrze zawiera dane identyfikacyjne dłużnika (imię i nazwisko, PESEL/NIP, nazwa firmy), informacje o wierzycielu publicznym oraz dokładną kwotę należności głównej i odsetek za zwłokę.

Warunki i proces wpisania dłużnika do RNP

Wpis do RNP nie następuje automatycznie z chwilą powstania długu. Musi zostać spełnionych kilka rygorystycznych, ustawowych warunków:

1. Wierzycielem musi być organ publiczny (np. naczelnik urzędu skarbowego, wójt, burmistrz, prezydent miasta).
2. Łączna kwota należności wraz z odsetkami przekracza 5 000 zł.
3. Należność musi być ostateczna i wymagalna (np. upłynął termin płatności podatku określony w decyzji).
4. Wierzyciel musi doręczyć dłużnikowi zawiadomienie o zagrożeniu ujawnieniem w RNP.
5. Od dnia doręczenia zawiadomienia musi upłynąć 30 dni, w trakcie których dłużnik nie uregulował zaległości.

Dopiero po spełnieniu wszystkich tych przesłanek wierzyciel może dokonać wpisu dłużnika do rejestru.

Praktyczny poradnik RNP

System RNP jest w pełni zinformatyzowany, a dostęp do niego odbywa się drogą elektroniczną. Zarówno weryfikacja danych, jak i ich aktualizacja przebiegają według ściśle określonych reguł.

Jak sprawdzić dane w RNP?

Dostęp do danych zgromadzonych w Rejestrze Należności Publicznoprawnych odbywa się przez Portal Podatkowy (podatki.gov.pl) lub e-Urząd Skarbowy. Po zalogowaniu i uwierzytelnieniu (np. za pomocą Profilu Zaufanego, e-dowodu lub bankowości elektronicznej), można bezpłatnie sprawdzić informacje na swój temat lub na temat prowadzonej działalności gospodarczej. Dostęp do danych innych podmiotów jest ograniczony i przysługuje głównie instytucjom państwowym oraz biurom informacji gospodarczej.

Jak usunąć wpis z RNP?

Jedyną skuteczną metodą usunięcia wpisu jest całkowita spłata zadłużenia. Po uregulowaniu całej należności (kapitału wraz z odsetkami), wierzyciel, który dokonał wpisu, ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, zaktualizować dane w rejestrze, co prowadzi do ich wykreślenia. Dłużnik ma również prawo wniesienia sprzeciwu w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia o zagrożeniu wpisem, jeśli kwestionuje istnienie lub wysokość długu.

RNP a inne bazy dłużników – kluczowe różnice

RNP znacząco różni się od komercyjnych biur informacji gospodarczej, takich jak BIG InfoMonitor, oraz od BIK.

• Rodzaj długu: RNP gromadzi wyłącznie długi publicznoprawne. BIK skupia się na długach kredytowych, a BIG-i na szerokim spektrum długów cywilnoprawnych.
• Kto dokonuje wpisu: Do RNP wpisu mogą dokonać wyłącznie organy publiczne. Do BIG-ów i BIK wpisów dokonują głównie przedsiębiorcy i instytucje finansowe.
• Charakter informacji: RNP jest rejestrem czysto negatywnym – zawiera wyłącznie informacje o dłużnikach. BIK i BIG-i gromadzą również dane pozytywne, o terminowo spłacanych zobowiązaniach.