- Rygor natychmiastowej wykonalności to klauzula sądowa, która pozwala na wszczęcie egzekucji komorniczej na podstawie nieprawomocnego jeszcze wyroku.
- Stanowi on wyjątek od zasady, że egzekwować można jedynie prawomocne orzeczenia, znacznie przyspieszając odzyskanie długu.
- Sąd nadaje rygor z urzędu (obligatoryjnie) m.in. w sprawach o alimenty oraz przy wyrokach zaocznych.
- Na wniosek powoda rygor może zostać nadany, jeśli opóźnienie w wykonaniu wyroku groziłoby mu powstaniem szkody.
- Pozwany może bronić się przed nadaniem rygoru, jeśli udowodni, że jego wykonanie spowoduje dla niego nieodwracalną szkodę.
- Rygor natychmiastowej wykonalności wygasa automatycznie z chwilą, gdy sąd wyższej instancji zmieni lub uchyli zaskarżony wyrok.
- Pozwany, który złożył apelację, może złożyć wniosek o wstrzymanie wykonania rygoru, często uzależniony od złożenia zabezpieczenia.
- Rygor nie jest nadawany wyrokom wydanym przeciwko Skarbowi Państwa oraz w większości spraw z zakresu prawa pracy.
Rygor natychmiastowej wykonalności - co to jest i jakie ma skutki?
Czym jest rygor natychmiastowej wykonalności?
Rygor natychmiastowej wykonalności to klauzula nadawana wyrokowi sądowemu, która pozwala na wszczęcie egzekucji komorniczej, zanim wyrok stanie się prawomocny. W standardowej procedurze, aby komornik mógł rozpocząć egzekucję, wierzyciel musi czekać, aż upłynie termin na wniesienie apelacji przez dłużnika lub aż sąd drugiej instancji rozpozna sprawę. Rygor natychmiastowej wykonalności stanowi wyjątek od tej zasady, umożliwiając wierzycielowi natychmiastowe działanie i odzyskiwanie zadłużenia zaraz po ogłoszeniu wyroku przez sąd pierwszej instancji.
Rodzaje rygoru natychmiastowej wykonalności
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje trzy sytuacje, w których sąd może nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Różnią się one tym, czy działanie sądu jest obowiązkowe, czy zależy od jego decyzji lub wniosku strony.
Rygor nadawany z urzędu (obligatoryjny)
Sąd ma obowiązek nadać rygor z urzędu, bez żadnego wniosku ze strony powoda, w trzech przypadkach:
- gdy zasądza alimenty (w zakresie rat płatnych po wniesieniu pozwu, a w zakresie rat zaległych – za okres do 3 miesięcy),
- gdy zasądza roszczenie uznane przez pozwanego,
- gdy wyrok jest zaoczny (wydany pod nieobecność pozwanego, który nie złożył odpowiedzi na pozew).
Rygor nadawany na wniosek (fakultatywny)
Sąd może nadać rygor na wniosek powoda, jeżeli ten uprawdopodobni, że opóźnienie w wykonaniu wyroku mogłoby narazić go na szkodę lub uniemożliwić egzekucję w przyszłości. Wniosek taki najczęściej składa się już w pozwie.
Rygor nadawany w zależności od uznania sądu
Sąd może, ale nie musi, nadać rygor, jeśli powództwo jest uwzględnione na podstawie dokumentów, których autentyczność nie budzi wątpliwości. Dotyczy to roszczeń wynikających z weksla, czeku, dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym.
Kiedy nadanie rygoru jest niemożliwe lub można je wstrzymać?
Pozwany nie jest bezbronny wobec rygoru natychmiastowej wykonalności. Prawo przewiduje mechanizmy obronne. Sąd może odmówić nadania rygoru na wniosek powoda, jeżeli wykonanie rygoru groziłoby pozwanemu poniesieniem niepowetowanej (nieodwracalnej) szkody (np. bankructwem firmy). Z kolei już po nadaniu rygoru, pozwany, który wniósł apelację od wyroku, może złożyć do sądu wniosek o wstrzymanie jego wykonania. Sąd często uzależnia taką decyzję od złożenia przez pozwanego odpowiedniego zabezpieczenia (kaucji) na poczet ewentualnej szkody wierzyciela.
Proceduralne aspekty rygoru – moment nadania i wygaśnięcie
Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku i wygasa z chwilą jego uchylenia lub zmiany przez sąd drugiej instancji w wyniku apelacji. Oznacza to, że jeśli pozwany wygra apelację, wszelkie skutki rygoru zostają zniweczone, a wierzyciel musi zwrócić wszystko, co wyegzekwował na jego podstawie. Należy pamiętać, że rygor nie jest nadawany w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa. Jest to narzędzie stosowane na etapie sądowym, po niepowodzeniu wcześniejszych etapów, takich jak windykacja polubowna.
Często zadawane pytania
Czy od postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności można się odwołać?
Tak. Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie rygoru natychmiastowej wykonalności przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji. Można je złożyć w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Złożenie zażalenia nie wstrzymuje jednak automatycznie wykonania rygoru.
Komornik zajął mi konto na podstawie rygoru, a ja wygrałem apelację. Jak odzyskać środki?
Jeśli wyrok z rygorem natychmiastowej wykonalności zostanie uchylony lub zmieniony, pozwany ma prawo żądać od powoda zwrotu wyegzekwowanych świadczeń. Jeśli powód nie zwróci pieniędzy dobrowolnie, można go pozwać w odrębnym procesie o zwrot nienależnego świadczenia. Ponadto pozwany ma prawo dochodzić odszkodowania za szkodę wyrządzoną wykonaniem rygoru.
Czy rygor natychmiastowej wykonalności jest tym samym co klauzula wykonalności?
Nie, to dwa różne pojęcia. Rygor natychmiastowej wykonalności to cecha wyroku nieprawomocnego, która pozwala na egzekucję przed jego uprawomocnieniem. Klauzula wykonalności to z kolei pieczęć sądowa nadawana prawomocnemu orzeczeniu (lub takiemu z rygorem), która stwierdza, że dokument ten jest tytułem wykonawczym i nadaje się do egzekucji komorniczej. Rygor jest warunkiem, a klauzula jest "przepustką" do komornika.
Czym różni się rygor od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym?
Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym staje się wykonalny dopiero po upływie terminu na wniesienie sprzeciwu, jeśli pozwany go nie wniesie. Nie jest on zatem natychmiast wykonalny z chwilą wydania. Wyrok zaoczny natomiast (wydany, gdy pozwany nie podjął obrony) jest z urzędu zaopatrywany w rygor natychmiastowej wykonalności. Oznacza to, że można go egzekwować od razu, nie czekając na upływ terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty.
Dodaj komentarz
Komentarze