Czym jest rata kredytu?
Rata kredytu jest pojedynczą częścią zaciągniętego zobowiązania finansowego. Rata kredytu składa się z części odsetkowej, kapitałowej, ubezpieczenia kredytu i opłat administracyjnych. Najczęściej raty kredytu są spłacane w jednolitym miesięcznym harmonogramie. Oznacza to, że większość kredytów bankowych spłacamy comiesięcznych ratach aż do uregulowania całego zobowiązania.
Jakie rodzaje rat oferują banki?
Banki oferują 4 rodzaje raty:
- Równe, czyli stałe lub annuitetowe, w przypadku których suma do spłaty jest podzielona równo przez cały okres kredytowania.
- Malejące, w przypadku których początkowe raty są wyższe, aby późniejsze były łatwiejsze w spłacie.
- Balonowe, które są niskie przez większość okresu spłaty, aż do ostatniej raty, zawierającej lwią część kosztów. Opisaliśmy ten mechanizm w oddzielnym artykule.
- Rosnące, w których każda kolejna rata jest droższa, co ułatwia spłatę w początkowym okresie kredytowania.
Czym są raty stałe?
Raty stałe nazywane również ratami równymi są sposobem spłaty kredytu, w którym pożyczkobiorca płaci podobną ratę kredytu przez cały okres zobowiązania. Wraz z upływem czasu może się jednak zmienić proporcja części odsetkowej w zależności od aktualnej stopy procentowej.
Jak oblicza się raty równe?
Raty równe oblicza się wykorzystując wzór:
Gdzie:
- R - będzie stanowić ratę kredytu.
- N - odpowiada kwocie kredytu.
- r - to oprocentowanie kredytu w skali roku.
- k - to liczba rat spłacanych w ciągu roku. Przykładowo, stanowi 12 dla opłat miesięcznych, 1 dla opłat rocznych.
- n - to liczba rat kredytu w pełnym okresie kredytowania.
Tak jak poprzednio, wzór ten nie uwzględnia dodatkowych opłat. Przykładowo, jeżeli spłacamy prowizję w ratach, należy ją podzielić przez ich ilość i dodać do wyniku.
Zalety i wady rat stałych
Zalety rat stałych:
- Łatwe planowanie budżetu dzięki stałym wydatkom
- Bezpieczeństwo i przewidywalność
Wady rat stałych:
- Brak elastyczności harmonogramie spłaty kredytu
Czym są raty malejące?
Raty malejące znane również jako raty degresywne są metodą spłaty kredytu, w której całkowita wartość raty spłacanej w okresie miesięcznym maleje wraz ze spłatą kredytu. Zmniejszenie raty wynika z tego, że odsetki są naliczane od coraz mniejszej kwoty niespłaconego kapitału. Raty malejące są najczęściej wybierane przez osoby, które mogą sobie pozwolić na wyższe początkowe wydatki.
Jak oblicza się raty malejące?
Raty malejące wylicza się, dodając stałą wartość niezmiennych rat kapitałowych do wysokości części odsetkowej raty dla danego miesiąca. Wygląda to następująco:
Gdzie:
- Rk - będzie stanowić wysokość raty kapitałowej. Wystarczy ją obliczyć raz.
- N - to pożyczona kwota kredytu.
- n - odpowiada liczbie rat kredytu za cały okres kredytowania.
- Ro - będzie stanowić sumę raty odsetkowej na dany okres.
- r - to oprocentowanie kredytu w skali roku. Dzielimy je przez dwanaście, aby uzyskać wartość oprocentowania na dany miesiąc.
- Ns - oznacza część pożyczonej sumy, którą dalej należy spłacić. W drugiej wersji wzoru pokazujemy jak ją obliczyć, jeżeli nie jest nam znana.
- nr - numer raty, którą chcemy obliczyć
- R - będzie stanowić wartość raty na dany miesiąc.
W przykładzie dla kredytu hipotecznego na 300 000 zł z oprocentowaniem 7,5% na okres 30 lat, czyli 360 miesięcy, obliczenia będą wyglądały następująco:
Rata kapitałowa:
Rk = 300000 / 360 = 833,33
Rata odsetkowa:
Ro = 0,075 / 12 * 300000 = 0,00625 * 300000 = 1875
Rata w pierwszym miesiącu:
R = 833,33 zł + 1875 zł = 2708,33 zł
Teraz obliczymy ostatnią ratę dla tego samego kredytu. Ratę kapitałową już znamy, będzie ona taka sama przez cały okres kredytowania. Załóżmy jednak, że nie wiemy jaka część kredytu pozostała do spłaty. Wobec tego posłużymy się drugą wersją wzoru na ratę odsetkową:
Ro = 0,075 / 12 * [300000 - 833,33 * (360 - 1)]
Ro = 0,00625 * [300000 - 299165,47]
Ro = 0,00625 * 834,53
Ro = 5,21
Wobec tego ostatnia rata kapitałowa wyniesie:
R = 833,33 zł + 5,21 zł = 838,54 zł
Ta metoda obliczeń nie uwzględnia prowizji, ubezpieczenia ani innych, dodatkowych kosztów które mogą wynikać z warunków umowy. Jeżeli takie występują, należy je dodać do wyniku. W internecie dostępne są również kalkulatory rat kredytowych, które mogą obliczyć pełen harmonogram spłat za nas.
Zalety i wady rat malejących
Zalety rat malejących:
- Całkowity koszt kredytu jest zazwyczaj niższy w porównaniu z ratami stałymi
- Szybsze zmniejszenie salda zadłużenia
Wady rat malejących:
- Duże obciążenie finansowe w początkowym okresie kredytowania
- Trudności w planowaniu budżetu
Jaki rodzaj rat wybrać? Malejące czy stałe?
Wybór między ratami stałymi i malejącymi zależy od indywidualnych preferencji oraz możliwości finansowych kredytobiorcy. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, które raty są lepsze. Warto przemyśleć wady i zalety poszczególnych rat, zanim podejmiemy odpowiednią decyzję. Najczęściej wybieranym rodzajem są raty stałe. Niezmienne raty ułatwiają planowanie wydatków w domowym budżecie. Raty malejące są preferowane przez osoby, które mają pewną sytuację finansową i chcą szybciej pozbyć się ciążącego na nich zadłużenia.
Jak zmiana stóp procentowych wpływa na raty stałe i malejące?
W przypadku wzrostu stóp procentowych najbardziej narażone są osoby, które wybrały raty stałe. Stopy procentowe zwiększają pozostałą część kapitałową do spłaty. Z kolei część kapitałowa w przypadku rat stałych jest zawsze taka sama aż do końca spłaty zobowiązania. W przypadku rat malejących każda kolejna rata składa się z mniejszego salda części kapitałowej. Dlatego wzrost stóp procentowych nie wpłynie tak drastycznie na cenę kolejnych rat tak, jak w przypadku kredytu o ratach stałych.
Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku zaciągnięcia kredytu z oprocentowaniem stałym jesteśmy zabezpieczeni przed wzrostem stóp procentowych niezależnie od tego, czy wybierzemy raty stałe, czy też raty malejące.
Czy zmiana raty w czasie spłaty kredytu jest możliwa?
Tak, zmiana raty w czasie spłaty kredytu jest możliwa. Większość banków umożliwia zmianę formy rat w trakcie trwania zobowiązania. Wystarczy skontaktować się z działem obsługi klienta, lub wypełnić stosowny wniosek w bankowości internetowej. To czy bank udzieli zgodę na zmianę warunków będzie zależało od tego na jaką formę kredytowania chcemy przejść oraz naszej zdolności kredytowej.
Przejście z raty malejącej na równą jest łatwiejsze, ponieważ taka forma zobowiązania jest łatwiejsza w spłacie. Z kolei przeliczenie raty równej na malejącą będzie wymagać ponownego sprawdzenia zdolności kredytowej klienta. Bank upewni się, czy będziemy w stanie spłacić zobowiązanie w tej formie.
Zmiana zasad kredytowania wiąże się z opłatą manipulacyjną za wprowadzenie aneksu do umowy. Jest to zwykle koszt kilkudziesięciu złotych.
Jeśli bank odmówi zmiany formy kredytowania, można wnioskować o nią ponownie poprzez prośbę o restrukturyzację kredytu. Jeżeli bank nie zgodzi się na zmianę formy płatności w ramach restrukturyzacji, może zamiast tego zaproponować inne rozwiązania. Więcej na ten temat piszemy w naszym artykule o restrukturyzacji kredytu.
Kiedy opłaca się zmienić rodzaj rat?
Zmiana rodzaju rat kredytu może opłacać się, gdy nastąpi zmiana w sytuacji finansowej, na przykład przy wzroście dochodów, co umożliwia szybszą spłatę kredytu przez przejście na raty malejące. W przypadku pogorszenia sytuacji finansowej, przejście na raty równe może pomóc w lepszym zarządzaniu miesięcznym budżetem. Ponadto, zmiana stóp procentowych może skłonić do zmiany rodzaju rat, zwłaszcza gdy oczekuje się długoterminowych trendów w zakresie stóp procentowych, co może wpłynąć na całkowity koszt kredytu.
Kredytobiorca spłacający raty malejące może chcieć przejść na ratę równą, gdy zobowiązanie staje się zbyt kłopotliwe w spłacie. Ma to głównie miejsce, gdy wzrosną stopy procentowe. Posiadając zobowiązanie o równej racie kredytu, warto zastanowić się nad skorzystaniem z raty malejącej, jeżeli dojdzie do drastycznego obniżenia stóp procentowych. Spłacając dużą część odsetek możemy zaoszczędzić w sytuacji, gdy stopy ponownie wzrosną. Rozwiązanie to ma sens jednak jedynie w sytuacji, gdy nie planujemy zamiast tego nadpłacać kredyt.
Raty stałe czy malejące - podsumowanie
Raty stałe i malejące mają odmienne zalety i wady. W przypadku rat stałych rozliczenie jest jednakowe przez cały okres zobowiązania, co ułatwia planowanie budżetu. Z tego powodu większość klientów decyduje się na raty stałe. Mimo wszystko raty malejące w niektórych przypadkach mogą być ciekawym wyborem, który ułatwia spłatę kredytu w niedalekiej przyszłości. Musimy pamiętać jednak o tym, że raty malejące zazwyczaj wiążą się z niskim oprocentowaniem, dlatego są dostępne jedynie dla klientów o dobrej zdolności kredytowej.
Komentarze