Czym są akcje i obligacje?

Czym są akcje?

Akcje są najpopularniejszą odmianą papierów wartościowych na giełdzie. Wydawane przez spółki akcyjne dokumenty potwierdzają udział w ich kapitale oraz umożliwiają uczestnictwo w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Zysk wypracowany przez spółki akcyjne może przyjąć dwie formy: po pierwsze, spółka może wypłacić dywidendę inwestorom, wydając im przynależny udział w zyskach. W wielu przypadkach przedsiębiorstwa zamiast tego inwestują wszystkie pieniądze w rozwój, gwarantując udziałowcom wyższą wartość jednostkową na posiadanych akcjach. Inwestor może w dowolny momencie również odsprzedać swoje akcje, generując zysk, jeżeli spółka stała się w międzyczasie atrakcyjniejsza.

Akcje występują w dwóch rodzajach: jako imienne oraz na okaziciela. Akcje imienne wydawane są wyszczególnionemu akcjonariuszowi. Ich sprzedaż jest bardziej czasochłonna, ponieważ wymaga pisemnego sporządzenia oświadczenia woli o zbyciu. Akcje na okaziciela mogą być w posiadaniu dowolnej osoby, dzięki czemu przeniesienie praw wymaga wyłącznie przekazania dokumentów (lub cyfrowego wpisu w bazie danych).

Warto zaznaczyć, że nie wszystkie akcje są sobie równe. Mogą w nich być zawarte dodatkowe uprawnienia. Najczęściej spotykanym przykładem są dodatkowe głosy na zgromadzeniach akcjonariuszy. Najwięksi inwestorzy oraz założyciele spółek często domagają się takich praw, aby zachować kontrolę nad przedsiębiorstwem.

Jak inwestować w akcje?

Najłatwiejszym sposobem inwestowania na giełdzie jest założenie specjalnego konta w domu maklerskim lub banku. Pozwalają one na zakup i przechowywanie papierów wartościowych oraz często udostępniają szereg narzędzi do obserwacji sytuacji rynkowej.

Po założeniu konta i zasileniu go o środki pieniężne możliwy jest zakup akcji. Najpierw przyglądamy się sytuacji rynkowej i znajdujemy obiecujące spółki, które naszym zdaniem mają przed sobą świetlaną przyszłość. Następnie składamy zamówienie na akcje spółki, zaznaczając interesującą nas ilość akcji oraz przedział cenowy, w którym jesteśmy gotów je kupić. Jeżeli mamy zamiar nabyć akcje bez względu na jej cenę, wystawiamy tzw. zlecenie PKC.

Po złożeniu zlecenia, system przydzieli nam akcje i pobierze pieniądze, gdy te będą dostępne po wskazanej przez nas cenie, do chwili, w której nabędziemy interesującą nas ilość. Chcąc sprzedać akcje w przyszłości, podejmujemy się tego samego procesu, tworząc zlecenie sprzedaży.

Akcje- ryzyko inwestycyjne

Akcje niosą ze sobą ryzyko utraty środków. Ich zyskowność zależy od powodzenia danej spółki. Jeżeli firma zacznie ponosić starty, zmniejszy się wartość naszych akcji, ponieważ mniej inwestorów będzie zainteresowanych jej zakupem. W najgorszym wypadku spółka może nawet zbankrutować, w przypadku czego akcje stają się praktycznie bezwartościowe. Najwięksi akcjonariusze spółki są zmuszeni odkupić akcje od mniejszych inwestorów w przypadku upadłości spółki, wszyscy są jednak stratni.

Oczywiście, sytuacja może również być odwrotna. Jeżeli dana spółka stworzy innowacyjny produkt, nabędzie prawa do znanej marki albo zapotrzebowanie na jej dobra zwiększy się, jej wartość może błyskawicznie wzrosnąć, gwarantując ogromny zysk.

Ryzykowność inwestycji nie jest jednakowa. Zależnie od tego, czym zajmuje się dana spółka, wzrost jej wartości może być mniej lub bardziej pewna. Rozsądna analiza rynku pozwala wprawnym inwestorom na dobór akcji o przewidywalnym ryzyku.

Czym są obligacje?

Obligacje są rodzajem papieru wartościowego którego wydawca zobowiązuje się do jego odkupienia po upływie danego okresu. Zwykle obligacje wystawiane są na czas od roku do pięciu lat, w momencie czego dana spółka zwraca koszta zakupu wraz z ustalonymi odsetkami. O zakupie obligacji można myśleć jak o zostaniu pożyczkodawcą. Kupujesz dokument, który świadczy, że należy ci się wypłata danej kwoty w przyszłości.

Najpopularniejszą formą obligacji są obligacje skarbowe, czyli wydawane przez państwo. Inwestorzy skupują je z przeświadczeniem ich bezpieczeństwa. Jedynym sposobem dla skarbu państwa na odmowę wypłaty obligacji po ich przeterminowaniu byłoby ogłoszenie bankructwa. Historycznie jednak nawet w takich sytuacjach skarby państw szukały kompromisowych rozwiązań, np. wymieniając je na nowe obligacje z dłuższym okresem spłaty.

Poza państwem emitentem obligacji mogą być również gminy, banki, oraz przedsiębiorstwa. Oprocentowanie obligacji zależy głównie od ich rentowności. Aby namówić inwestorów do większego ryzyka, spółki oferują wyższe wynagrodzenie.

Jak inwestować w obligacje?

Podobnie jak w przypadku akcji, zakup obligacji wymaga posiadania konta maklerskiego. Obligacje cechują się niskim ryzykiem ale często również niskim zyskiem, zwłaszcza w przypadku obligacji skarbowych. Możemy również zdecydować się na obligacje indeksowane inflacją. Jeżeli jest ona na wysokim poziomie, tego typu obligacje mogą nam pomóc chronić się przed jej skutkami.

Obligacje - ryzyko inwestycyjne

Na obligacjach detalicznych nie można stracić pieniędzy. Nawet w wypadku bankructwa spółki inwestor wciąż może domagać się wypłaty swojej należności. Co więcej, w przypadku takiego wydarzenia obligacje stają się wymagalne. Wobec tego, jeżeli firma wyda obligacje pięcioletnie lecz ogłosi upadłość po roku, zapłaty możemy zażądać w dniu ogłoszenia upadłości.

Wyjątek stanowią obligacje funduszy inwestycyjnych. Są one aktywnie wymieniane na rynku i codziennie podlegają wycenie, która zmienia się między innymi pod wpływem zmian stóp NBP. Decydując się więc na fundusz obligacyjny, stawiamy się przed niewielkim ryzykiem strat.

Inwestorzy decydujący się na obligacje mają szeroki wybór pośród spółek oraz możliwość skupowania obligacji od państwa, łatwiej więc znaleźć oferty o minimalnym ryzyku. Jest to łatwiejszy produkt inwestycyjny od akcji, dzięki czemu cieszy się popularnością zwłaszcza wśród początkujących i niedzielnych inwestorów.

Akcje i obligacje - różnice

Główna różnica między akcjami i obligacjami polega na tym, że akcje mają charakter udziałowy. Będąc w ich posiadaniu możemy zawrzeć głos na posiedzeniach inwestorów spółki. Nasz zysk jest również uzależniony od jej pochodzenia.

Obligacje z kolei wykazują prawo do długu. Emitent jest zobowiązany do wypłaty nam środków na wskazanych warunkach. Gdy upłynie termin obligacji otrzymamy naszą należność zgodnie z warunkami umowy. Nie dostajemy jednak żadnych dodatkowych uprawnień, ale również nie musimy przejmować się nagłym niepowodzeniem spółki.

Podatek od akcji i obligacji

Dochód ze sprzedaży akcji, dywidend, oraz z wypłat obligacji zaliczany jest do grupy podatków od dochodów z kapitałów pieniężnych. Jest to tzw. podatek Belki, którego stawka to w tym momencie 19%. Biuro maklerskie jest zobowiązane dostarczyć inwestorowi PIT-8C do końca lutego. Na jego podstawie należy następnie sporządzić PIT-38. W przypadku obligacji opodatkowaniu podlega tylko kwota odsetek, jaka została uzyskana od zakupu obligacji.

Akcje i obligacje w 2025 - podsumowanie

Akcje i obligacje to podstawowe produkty inwestycyjne na giełdzie papierów wartościowych. Różnią się głównie charakterem: akcje stanowią udział w zyskach spółki, w chwili, gdy obligacje to zobowiązania które emitent musi wypłacić inwestorowi w określonym terminie. Akcje potrafią być bardziej zyskowne, niosą jednak ze sobą również ryzyko, które jest w znacznym stopniu ograniczone w przypadku obligacji. Należy pamiętać, że wybór jednego z rodzaju papierów wartościowych nie wyklucza możliwości zakupu drugiego. Różnorodność inwestycji zabezpieczy nas przed konsekwencjami potencjalnych strat.