Całkowity koszt kredytu - wszystko co trzeba wiedzieć

Czym jest całkowity koszt kredytu?

Całkowity koszt kredytu to suma wszystkich wydatków, które ponosimy w związku z pożyczką – od odsetek, przez prowizje, po ubezpieczenia i opłaty administracyjne. Każda złotówka, którą musimy zapłacić ponad kwotę pożyczki, jest częścią całkowitego kosztu.

Warto brać go pod uwagę przy porównywaniu ofert. Niektóre firmy kuszą niskim oprocentowaniem, ale rekompensują to sobie wysokimi opłatami dodatkowymi. Inne z kolei oferują darmowe pierwsze pożyczki, które przy opóźnieniu w spłacie okazują się znacznie droższe niż u konkurencji. Dlatego zawsze powinieneś patrzeć na sumę wszystkich kosztów, a nie tylko na reklamowane oprocentowanie nominalne.

Na koszt kredytu wpływa kilka składowych, do których można zaliczyć indywidualną sytuację klienta, ofertę banku, cel kredytu, a nawet sytuację gospodarcza w kraju. Przyjrzyjmy się więc najważniejszym czynnikom, od których zależy całkowity koszt kredytu.

• Kwota kredytu – od niej liczone są odsetki w ujęciu procentowym.
• Okres kredytowania – czym dłuższy tym dłużej naliczane są odsetki, a więc rośnie koszt całkowity.
• Indywidualna sytuacja klienta – im bardziej wiarygodny i wypłacalny klient, tym bezpieczniej czuje się pożyczkodawca. Jeśli sytuacja klienta nie będzie idealna, może to zaowocować obniżeniem wartości pożyczki lub podniesieniem jej kosztów, co zwiększa szansę na odzyskanie jak największej części pożyczonej sumy.
• Wybrana oferta – czy korzystamy z banku czy z firmy pożyczkowej, czy konieczne jest dokupienie ubezpieczenia, czy dostępne są specjalne promocje. Niekiedy banki oferują lepsze warunki klientom, którzy mają już jakąś relację z bankiem (konto osobiste, karta kredytowa, lokata). Firmy pozabankowe mają natomiast promocje dla nowych klientów, z darmową pożyczką włącznie.
• Cel kredytu – bank bardzo często dostosowuje koszty do przeznaczenia kredytu. Kredyty zaciągane bez konkretnego celu będą kosztować więcej, niż kredyt z konkretnym przeznaczeniem.
• Sytuacja gospodarcza w kraju – wiele zależy od tego, jak wygląda aktualna sytuacja w kraju. Im bardziej stabilna gospodarka, tym niższy koszt, im bardziej rozchwiana – tym wyższy. Wkład w koszty kredytu ma także NBP, który to ustala stopy procentowe, na których oparte jest oprocentowanie kredytów pożyczek.

Z czego składa się całkowity koszt kredytu lub pożyczki?

Całkowity koszt kredytu składa się z połączenia takich kosztów jak:

• odsetki – naliczane procentowo od kapitału pozostałego do spłaty; ich wysokość zależy od oprocentowania;
• prowizja – określana jest indywidualnie przez pożyczkodawcę; jest opłatą za przyznanie i wypłatę środków, stanowi pewien procent wartości kredytu, więc im wyższy będzie kredyt, tym większą prowizję przyjdzie nam zapłacić; część prowizji można odzyskać decydując się na wcześniejszą spłatę;
• opłata przygotowawcza – pobierana za przetworzenie wniosku, badanie zdolności i historii kredytowej wnioskującego; na ich podstawie przygotowywana jest umowa dostosowana do możliwości klienta. Wszystkie te działania wymagają czasu i zaangażowania kogoś, kto to zrobi. W związku z tym bank (bo najczęściej występuje ona w bankach) pobiera również i za to opłatę;
• marża – to bezpośredni zysk za udzielenie pożyczki. Na jej wysokość wpływa wiele czynników, ustalany jest przez pożyczkodawcę;
• produkty dodatkowe – często do kosztów kredytu doliczyć trzeba koszt produktów dodatkowych, wynikających z cross-sellingu, czyli sprzedaży dodatkowego produktu (np. karty kredytowej lub rachunku osobistego), niekiedy w bardziej atrakcyjnej cenie niż według standardowej oferty. Innym przykładem kosztów produktów dodatkowych może być koszt ubezpieczenia kredytu, czy możliwość skorzystania z pomocy bankowego eksperta finansowego.

Co nie jest wliczane do całkowitego kosztu kredytu lub pożyczki?

Do całkowitego kosztu kredytu lub pożyczki nie są wliczane natomiast:

• koszty wynikające ze zmiany kursu walut,
• kary za nieterminowe spłaty,
• koszty prowadzenia rachunku bankowego,
• opłaty za przedterminową spłatę,
• opłaty za aneksy czy inne zmiany warunków kredytu,
• koszt wyceny nieruchomości/operat szacunkowy,
• koszt ustanowienia hipoteki umownej,
• koszt wpisania do księgi wieczystej,
• koszty notarialne,
• koszty pośrednika nieruchomości,
• koszty promesy kredytowej.

RRSO czyli miara całkowitego kosztu kredytu lub pożyczki

RRSO, czyli Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania, to procentowy wskaźnik pokazujący całkowity koszt kredytu w skali roku. Jest to najbardziej precyzyjne narzędzie do porównywania różnych ofert kredytowych, ponieważ uwzględnia wszystkie koszty i sprowadza je do wspólnego mianownika.

RRSO może wydawać się szokująco wysokie, szczególnie w przypadku krótkoterminowych pożyczek pozabankowych, gdzie może sięgać nawet kilkuset procent. Wynika to z mechanizmu przeliczania kosztów na skalę roczną – nawet niewielkie opłaty przy krótkiej pożyczce dają wysokie RRSO. Chwilówka w kwocie 1 000 zł na 30 dni, której koszt to 200 zł, ma RRSO 791,61%, mimo że nominalny koszt nie jest przytłaczająco wysoki.

Każdy kredytodawca ma prawny obowiązek przedstawienia RRSO przed podpisaniem umowy. To nie jest tylko formalność – ten wskaźnik skutecznie demaskuje ukryte koszty. Czasem okazuje się, że pozornie atrakcyjna oferta jest znacznie droższa niż alternatywy. Co kluczowe, RRSO umożliwia porównywanie kredytów o różnych okresach spłaty i kwotach. Pamiętajmy jednak, że sam wskaźnik RRSO nie powinien być jedynym kryterium wyboru – równie ważna jest nasza zdolność do regularnej spłaty rat.

Całkowity koszt kredytu a RRSO

Całkowity koszt kredytu jest wyrażony nominalnie, jako suma, którą będziemy musieli zapłacić; rzeczywista roczna stopa oprocentowania zaś wyrażona jest w procentach, w ujęciu rocznym. Całkowity koszt pożyczki pokazuje nam dokładnie, ile kosztuje finansowanie, co jest bardzo ważną informacją przy planowaniu budżetu. RRSO się w tej roli nie sprawdza tak dobrze. Przykład: jeśli weźmiemy 300 tys. kredytu na 20 lat, przy RRSO 4,51%, całkowity koszt kredytu wyniesie aż 425 tys. zł, a całkowita kwota do zwrotu – 725 tys. zł. Do czego jest więc nam potrzebne RRSO?

RRSO pomaga porównywać poszczególne oferty. Przez ujęcie kosztów w skali roku i wyrażenie w procencie, możemy porównać ze sobą oferty, które mają różne kwoty i różny okres kredytowania. Jest to więc wskaźnik, który pozwala wybrać najtańszą ofertę. Po wybraniu najkorzystniejszej opcji, całkowity koszt kredytu powie nam, ile ona rzeczywiście kosztuje i pomoże w budżetowaniu.

Jak obliczyć całkowity koszt kredytu lub pożyczki?

Obliczenie całkowitego kosztu kredytu hipotecznego jest skomplikowane, ponieważ obejmuje różne rodzaje kosztów. Obliczenie całkowitego kosztu kredytu może być nawet nie tyle trudne, co wręcz niewykonalne dla człowieka, który nie jest związany z bankowością.

Zadanie to wymaga uwzględnienia wszystkich składników, które kredytodawca dolicza do kwoty pożyczonego kapitału. Podstawowym elementem są odsetki, do których należy doliczyć prowizję przygotowawczą, ubezpieczenie, opłaty za prowadzenie rachunku kredytowego oraz wszelkie inne opłaty administracyjne.

Na szczęście nie musimy dokonywać obliczeń samodzielnie – pożyczkodawca musi podać nam zarówno rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, jak i całkowitą kwotę do zapłaty. Co ważne, musi to zrobić jeszcze przed podpisaniem umowy.

Jak obniżyć całkowity koszt kredytu lub pożyczki?

Obniżenie całkowitego kosztu kredytu lub pożyczki można osiągnąć poprzez strategiczne działania na 3 kluczowych etapach: przed zaciągnięciem zobowiązania, w trakcie podpisywania umowy oraz w okresie spłaty. Na etapie przygotowawczym fundamentalne znaczenie ma budowanie dobrej historii kredytowej – klient z wysokim scoringiem BIK może uzyskać odczuwalnie lepsze warunki, niż osoba bez historii kredytowej.

W fazie negocjacji z bankiem warto skupić się na eliminacji kosztów dodatkowych. Dobrym przykładem jest tutaj rezygnacja z ubezpieczenia, na które często jesteśmy namawiani przy zawieraniu umów ratalnych.

Działać możemy jednak także już po zaciągnięciu pożyczki. Systematyczna nadpłata kapitału, nawet niewielkimi kwotami, znacząco redukuje ostateczną kwotę do spłaty poprzez skrócenie okresu kredytowania i zmniejszenie naliczanych odsetek. Równie istotne jest monitorowanie rynku finansowego pod kątem możliwości refinansowania kredytu na korzystniejszych warunkach, szczególnie w okresach spadku stóp procentowych. Dokładna analiza harmonogramu spłat i regularne konsultacje z doradcą finansowym pozwalają zidentyfikować dodatkowe możliwości optymalizacji kosztów, takie jak zmiana systemu rat czy rezygnacja z dodatkowych produktów bankowych, które nie przynoszą realnych korzyści w kontekście całkowitego kosztu kredytu.

Ukryte koszty kredytów i pożyczek – na co zwrócić uwagę?

Poza oczywistymi kosztami, takimi jak odsetki i prowizja, pożyczkodawcy często wprowadzają szereg mniej widocznych opłat, które znacząco wpływają na całkowity koszt zobowiązania. Te ukryte wydatki mogą stanowić nawet kilkanaście procent wartości kredytu, dlatego kluczowa jest ich dokładna analiza przed podpisaniem umowy. Najważniejsze i najczęściej występujące to ubezpieczenia i opłaty za wcześniejszą spłatę lub inne operacje bankowe związane z kredytem.

Dodatkowe ubezpieczenia kredytu

Dodatkowe ubezpieczenia kredytu często stanowią znaczący, choć nie zawsze konieczny wydatek. Banki regularnie proponują ubezpieczenia na życie, od utraty pracy czy spłaty kredytu, przedstawiając je jako obowiązkowe, podczas gdy w rzeczywistości klient ma prawo wyboru ubezpieczyciela lub całkowitej rezygnacji z niektórych polis. Kluczowe jest dokładne przeanalizowanie zakresu ochrony ubezpieczeniowej i porównanie jej z ofertami dostępnymi na rynku, gdzie często można znaleźć tańsze alternatywy zapewniające podobny poziom zabezpieczenia.

Opłaty okołokredytowe

Opłaty okołokredytowe stanowią rozbudowaną kategorię kosztów, które mogą znacząco wpłynąć na budżet kredytobiorcy. Obejmują one między innymi opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu, prowizje za uruchomienie kolejnych transz, koszty wyceny nieruchomości czy ustanowienia zabezpieczeń. Istotne są również opłaty za prowadzenie rachunku bankowego, który często jest wymagany przy kredycie, oraz koszty przelewów związanych z obsługą zobowiązania. Warto zwrócić uwagę na możliwość negocjacji tych opłat lub ich całkowitego zniesienia, szczególnie w przypadku długoterminowych zobowiązań o znacznej wartości.

Całkowity koszt kredytu i pożyczki pozabankowej – co wyższe?

Całkowity koszt kredytu i pożyczki pozabankowej różni się na korzyść produktów bankowych. Kiedyś różnica ta była bardzo duża, spychając firmy pożyczkowe na margines, gdzie pożyczały wyłącznie osobom bez zdolności kredytowej. Dziś ograniczenia w maksymalnych kosztach pożyczek i nadzór KNF spowodował, że ich usługi potaniały oraz zyskały na jakości. Przyciągają więc coraz więcej klientów, którzy wcześniej trafialiby do banków, choć wciąż najczęściej są od bankowej konkurencji droższe.

Istotnym czynnikiem wpływającym na finalny koszt jest również czas trwania zobowiązania. O ile kredyty bankowe często oferują wieloletnie okresy spłaty z relatywnie niskim oprocentowaniem, o tyle pożyczki pozabankowe zazwyczaj charakteryzują się krótkim terminem zwrotu przy wyższych kosztach, co może powodować trudności w spłacie.

Całkowity koszt kredytu gotówkowego

Całkowity koszt kredytu gotówkowego obejmuje wszystkie opłaty, które ponosimy w związku z jego zaciągnięciem. Jest mniej złożony niż jego odpowiedniki celowe, jak np. koszt kredytu hipotecznego. Z racji znacznie niższych wartości kredytów gotówkowych, ich koszty to przede wszystkim odsetki od kredytu oraz prowizja dla banku. Niekiedy uwzględnione w umowie mogą być np. prowizje przygotowawcze. Warto też mieć na uwadze to, że w przypadku wątpliwej stabilności finansowej i wiarygodności kredytowej klienta, bank może oczekiwać wykupienia ubezpieczenia do kredytu, co również wpłynie na jego koszt.

Ze wszystkich form finansowania na dowolny cel, kredyt gotówkowy ma zwykle zarówno najniższy koszt całkowity, jak i RRSO.

Całkowity koszt pożyczki ratalnej

Całkowity koszt pożyczki ratalnej jest zwykle wyższy niż koszt kredytu gotówkowego, podobnie RRSO. Jego obliczanie przebiega zwykle analogicznie do obliczania kosztów kredytów gotówkowych – są to bardzo podobne produkty.

Całkowity koszt chwilówki

Całkowity koszt chwilówki to zwykle kilkaset złotych, co jednocześnie – ze względu na krótki okres kredytowania – przekłada się na ekstremalnie wysokie, odstraszające RRSO. Nie oznacza to jednak, że całkowity koszt pożyczki krótkoterminowej jest niemożliwy do udźwignięcia – sytuacja ta ukazuje po prostu pewną wadę wskaźnika RRSO.

Chwilówki mają zdecydowanie najwyższe RRSO ze wszystkich rodzajów pożyczek. Całkowity koszt wyrażony kwotowo może być jednak stosunkowo niski – bo pożyczamy w ten sposób zwykle małe kwoty i na krótko. W przypadku tego produktu warto patrzeć przede wszystkim właśnie na całkowity koszt – zwracane są w ciągu miesiąca, rzadziej w 61 dni, więc ujęcie kwotowe najbardziej nas interesuje i najwięcej nam powie. Dzięki RRSO możemy porównywać poszczególne oferty, ale to całkowity koszt daje w tym przypadku najlepszy obraz tego, ile zapłacimy.

Całkowity koszt kredytu hipotecznego

Całkowity koszt kredytu hipotecznego będzie w większości przypadków najwyższy, ale RRSO już może być jednym z najniższych. Dzieje się tak dlatego, że jest zaciągany na bardzo długi okres i na wysokie kwoty. Obliczenia uwzględniają dużo dodatkowych kwot poza prowizją i odsetkami. Mogą to być:

• opłaty bankowe - koszty związane ze wszystkimi dodatkowymi usługami niezbędnymi do uzyskania kredytu hipotecznego, takimi jak promesa kredytowa, opłata za wycenę lub inspekcję nieruchomości, prowizja, marża, cross-selling (sprzedaż dodatkowych produktów do kredytu, np. konto oszczędnościowe, karta kredytowa);
• opłaty notarialne - jest to koszt przygotowania aktu notarialnego, odpisu aktu notarialnego, depozytu notarialnego oraz ustanowienia hipoteki na nieruchomości;
• opłaty sądowe - tutaj kosztem będzie wpis do księgi wieczystej lub opłata za założenie księgi wieczystej, jeśli ta wcześniej nie istniała;
• opłaty skarbowe - wszystkie koszty czynności cywilnoprawnych;
• opłaty agencyjne - prowizja dla pracownika biura pośrednictwa sprzedaży nieruchomości;
• opłaty ubezpieczeniowe - koszt składki ubezpieczeniowej.

Całkowity koszt kredytu konsolidacyjnego

Całkowity koszt kredytu konsolidacyjnego może być większy niż suma kosztów kredytów, które spłaca, bo w tym przypadku dążymy do zmniejszenia pojedynczej raty. Uzyskujemy więc też mniejsze RRSO niż średnia RRSO spłacanych nim pożyczek. Składowe kosztu kredytu konsolidacyjnego to przede wszystkim prowizja oraz odsetki, a także, w szczególnych wypadkach, koszt ubezpieczenia kredytu, którego może wymagać bank.

Całkowity koszt kredytu - podsumowanie

Całkowity koszt kredytu obejmuje wszystkie wydatki związane z jego zaciągnięciem i spłatą, w tym odsetki, prowizje, opłaty administracyjne oraz ewentualne ubezpieczenia. Jest to kluczowy wskaźnik przy porównywaniu ofert, ponieważ oprocentowanie nominalne nie zawsze odzwierciedla rzeczywiste koszty. Na wysokość kosztu kredytu wpływają różne czynniki, takie jak kwota kredytu, okres spłaty, indywidualna sytuacja klienta, wybrana oferta, cel finansowania oraz sytuacja gospodarcza. Wskaźnik RRSO, czyli rzeczywista roczna stopa oprocentowania, pomaga porównywać różne propozycje, ale nie zastępuje dokładnej analizy całkowitego kosztu. Warto zwrócić uwagę na ukryte opłaty oraz możliwość obniżenia kosztów poprzez wybór korzystniejszych warunków, rezygnację z niepotrzebnych usług czy wcześniejszą spłatę zobowiązania. Kredyty bankowe zazwyczaj są tańsze niż pożyczki pozabankowe, a ich koszty różnią się w zależności od rodzaju finansowania, np. kredyt hipoteczny ma najniższe RRSO, ale najwyższy koszt całkowity ze względu na długi okres spłaty.