akredo.plOszczędnościInwestycjePapiery wartościoweKrajowy Depozyt Papierów Wartościowych - za co odpowiada?
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych - za co odpowiada?
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych prowadzi i nadzoruje rejestrację papierów wartościowych. Co więcej, prowadzi także nadzór nad systemem depozytowo-rozliczeniowym. Do jego głównych zadań należy rejestrowanie instrumentów finansowych, które podlegają dematerializacji, nadawanie kodów LEI dla podmiotów, które są zaangażowane na rynku instrumentów pochodnych czy dokonywanie krajowych i zagranicznych transferów papierów wartościowych. Z dniem 1 lipca 2011 przez Krajowy Depozyt nastąpiło przekazanie rozliczenia transakcji spółce zależnej, jaką jest KDPW_CCP. Do jej głównych zadań należy nadzór nad rozliczeniami transakcji, aby obniżyć ryzyko, jakie może się pojawić w momencie niewywiązania się stron ze zobowiązań, jakie wynikają z zawartych transakcji. Istnieją 2 rodzaje depozytów zabezpieczających, wstępny depozyt rozliczeniowy — używany przy zawieraniu nowych transakcji i wprowadzaniu zmian na przykład w cenach stóp procentowych oraz właściwy depozyt rozliczeniowy — stosowany w przypadku transakcji, dla których nie pojawił się jeszcze rozrachunek. Do jego największych korzyści wynikających z Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych można zaliczyć zapewnienie dużego bezpieczeństwa przed kradzieżami oraz ułatwienie przeprowadzania szybkich transferów papierów wartościowych.
Czym jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych?
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych to centralny depozyt papierów wartościowych, który sprawuje pieczę nad prowadzeniem i nadzorowaniem rejestracji papierów wartościowych. Co więcej, do zadań instytucji należy również nadzorowanie systemu depozytowo-rozliczeniowego.
Funkcje Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych
Do głównych zadań Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, należy:
- Nadawanie kodów LEI podmiotom, które są zaangażowane na rynku instrumentów pochodnych,
- Rejestrowanie instrumentów finansowych, które podlegają dematerializacji,
- Przechowywanie instrumentów finansowych, które podlegają dematerializacji,
- Kontrola zgodności liczby papierów wartościowych, które zostały wyemitowane przez emitentów,
- Dokonywanie krajowych i zagranicznych transferów papierów wartościowych,
- Obsługa wypłat transferowych pomiędzy otwartymi funduszami emerytalnymi.
Czym jest KDPW_CCP?
KDPW_CCP jest spółką zależną, do której zadań należy nadzorowanie rozliczeń transakcji w celu obniżenia ryzyka, wynikającego z potencjalnego niewywiązania się stron ze zobowiązań, jakie wynikają z zawartych transakcji. Poza tym KDPW_CCP przy zachowaniu wszelkich międzynarodowych standardów, pełni ważną funkcję kontrpartnera centralnego.
Rodzaje depozytów zabezpieczających KDPW
Aktualnie możemy wyróżnić 2 rodzaje depozytów zabezpieczających:
- Wstępny depozyt rozliczeniowy, zabezpieczający akceptowane instrumenty finansowe, którego używa się w celu zabezpieczenia finansowego, w szczególności przy zawieraniu nowych transakcji i wprowadzaniu zmian na przykład w cenach stóp procentowych czy kursów walut.
- Właściwy depozyt rozliczeniowy, którego głównym celem jest zabezpieczenia ryzyk, które mogą pojawić się w czasie transakcji obrotu papierami wartościowymi. Poza tym często stosuje się go do transakcji, dla których nie pojawił się jeszcze rozrachunek.
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych w 2025 - podsumowanie
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych to organ, który odpowiada za prowadzenie i nadzór systemu depozytowo-rozliczeniowego, w obrębie obrotu emisji papierów wartościowych w Polsce. Do jego największych zalet można zaliczyć bezpieczeństwo, jakie zapewnia przed kradzieżami czy defraudacją. Poza tym oferowany przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych system elektroniczny jest dużym ułatwieniem w przeprowadzaniu szybkich transferów papierów wartościowych.
Często zadawane pytania
Czy jako inwestor indywidualny mam bezpośredni kontakt z KDPW i czy moje akcje są tam zapisane "na moje nazwisko"?
Nie, inwestor indywidualny nie ma bezpośredniego kontaktu z KDPW. System ma strukturę dwupoziomową. KDPW prowadzi konta depozytowe tylko dla swoich bezpośrednich uczestników, czyli domów maklerskich i banków. Dopiero te instytucje prowadzą indywidualne rachunki (subkonta) dla swoich klientów. Oznacza to, że Twoje akcje są zapisane na rachunku Twojego domu maklerskiego w KDPW, a Twój dom maklerski prowadzi wewnętrzny rejestr potwierdzający, że jesteś właścicielem konkretnej liczby tych akcji.
Co w praktyce oznacza, że papiery wartościowe podlegają "dematerializacji" i jaką rolę odgrywa w tym KDPW?
Dematerializacja to proces, w którym papier wartościowy traci swoją fizyczną, papierową formę i od tego momentu istnieje wyłącznie jako zapis elektroniczny w systemie komputerowym. Rola KDPW jest tu kluczowa, ponieważ to właśnie KDPW prowadzi ten centralny, elektroniczny rejestr (system depozytowy) dla wszystkich zdematerializowanych papierów wartościowych w Polsce. Dzięki temu obrót nimi jest natychmiastowy, tani i bezpieczny, eliminując ryzyko zgubienia lub fałszerstwa fizycznych certyfikatów.
W jaki sposób KDPW obsługuje wypłatę dywidendy z moich akcji?
Proces ten przebiega w kilku krokach, a KDPW pełni w nim rolę centralnego koordynatora:
- Spółka ustala dzień dywidendy (dzień, na który trzeba posiadać akcje, aby mieć prawo do dywidendy).
- W tym dniu KDPW, na podstawie swoich zapisów, identyfikuje, które domy maklerskie i w jakiej liczbie posiadały akcje danej spółki.
- Spółka przekazuje do KDPW łączną kwotę dywidendy do wypłaty.
- KDPW rozdziela tę kwotę i przekazuje odpowiednie środki poszczególnym domom maklerskim.
- Dom maklerski, po otrzymaniu środków z KDPW, księguje należną dywidendę na rachunku pieniężnym swojego klienta (inwestora).
Czym dokładnie różnią się role KDPW i KDPW_CCP i dlaczego rozdzielono te funkcje?
Mimo podobnej nazwy, ich role są fundamentalnie różne, a rozdzielenie ich jest międzynarodowym standardem bezpieczeństwa.
- KDPW – to depozyt. Jego główną rolą jest bezpieczne przechowywanie (rejestrowanie) papierów wartościowych. Można go porównać do pancernego skarbca dla zdematerializowanych aktywów. Nie ponosi ryzyka rynkowego.
- KDPW_CCP – to izba rozliczeniowa (centralny kontrpartner). Jej rolą jest gwarantowanie i rozliczanie transakcji zawieranych na giełdzie. Wchodzi pomiędzy kupującego a sprzedającego, zapewniając, że transakcja dojdzie do skutku, nawet jeśli jedna ze stron zbankrutuje. Przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności uczestników rynku.
Co stałoby się z moimi papierami wartościowymi zarejestrowanymi w KDPW, gdyby mój dom maklerski zbankrutował?
To jedna z kluczowych gwarancji bezpieczeństwa polskiego rynku. Papiery wartościowe klienta nie wchodzą w skład masy upadłościowej domu maklerskiego. Dzięki temu, że są one zarejestrowane w KDPW i przypisane do rachunku danego domu maklerskiego, ale prawnie należą do klienta, są one w pełni bezpieczne. W przypadku upadłości brokera, po dopełnieniu formalności, inwestor może przenieść swoje akcje i obligacje na rachunek w innym, działającym domu maklerskim.
Artykuł wspomina o nadawaniu kodów LEI. Czym jest ten kod i kto musi go posiadać?
Kod LEI (Legal Entity Identifier) to unikalny, 20-znakowy globalny identyfikator podmiotów prawnych (przedsiębiorstw, fundacji, spółek, etc.), które uczestniczą w transakcjach na rynkach finansowych. W Polsce (i całej UE) obowiązek posiadania kodu LEI dotyczy wszystkich podmiotów niebędących osobami fizycznymi, które chcą zawierać transakcje na instrumentach pochodnych lub innych instrumentach notowanych na rynkach regulowanych. Celem wprowadzenia kodów LEI było zwiększenie przejrzystości i umożliwienie regulatorom skuteczniejszego monitorowania ryzyka systemowego na globalnych rynkach finansowych.
Jak KDPW ma się do podobnych instytucji w innych krajach, takich jak Euroclear czy Clearstream?
KDPW jest krajowym centralnym depozytem papierów wartościowych (CSD) dla rynku polskiego. Euroclear i Clearstream to międzynarodowe centralne depozyty papierów wartościowych (ICSD), które działają na skalę globalną i obsługują głównie transakcje transgraniczne oraz rynek euroobligacji. Wszystkie te instytucje pełnią podobne, fundamentalne funkcje depozytowo-rozliczeniowe, jednak KDPW koncentruje się na instrumentach zarejestrowanych w Polsce, podczas gdy ICSD specjalizują się w obsłudze rynków międzynarodowych.
Dodaj komentarz
Komentarze