Czym jest LIBOR?
LIBOR jest to referencyjna stopa oprocentowania, po jakiej kredytów udzielały sobie nawzajem banku na rynku międzynarodowym. Skrót LIBOR oznacza London InterBank Offered Rate. Wskaźnik LIBOR stosowany był w Polsce przy ustalaniu oprocentowania kredytów hipotecznych udzielanych w walutach obcych: franku szwajcarskim (CHF), funcie brytyjskim (GBP), dolarze amerykańskim (USD), jenie japońskim (JPY) oraz euro (EUR). Wysokość wskaźnika LIBOR była publikowana o godzinie 11:00 GMT, czyli o 10:00 czasu polskiego. Z dniem 1 stycznia 2022 roku wskaźnik LIBOR został zastąpiony w ustalaniu oprocentowania kredytów na rynku europejskim przez SARON (Swiss Average Rate Overnight).
Rodzaje LIBOR
7 rodzajów LIBOR odnosiło się do okresów kredytowania:
- LIBOR ON (overnight) - odnosił się do pożyczek na 1 dzień,
- LIBOR 1W (one week) - na tydzień,
- LIBOR 1M (one month) - na miesiąc,
- LIBOR 2M (two months) - na 2 miesiące,
- LIBOR 3M (three months) - na 3 miesiące,
- LIBOR 6M (six months) - na 6 miesięcy,
- LIBOR 1Y lub LIBOR 1R (one year lub jeden rok) - na rok.
LIBOR był publikowany w różnych tzw. tenorach czasowych. Rozpoznać je można było dzięki oznaczeniu następującym po nazwie samego wskaźnika.
Jak ustala jest wysokość stawki LIBOR?
Wysokość stawki LIBOR była ustalana codziennie na podstawie deklarowanego oprocentowania, według którego pożyczek udzielały sobie 4 banki na rynku międzynarodowym w Londynie. Były to Bankers Trust, Bank of Tokyo, Barclays i National Westminster, które określa się też jako londyński panel międzybankowy. Z tych wartości wyciągano średnią arytmetyczną i to ona była uznawana za wskaźnik LIBOR.
Kiedy występuje LIBOR ujemny?
LIBOR ujemny występuje w sytuacji, gdy stopa procentowa, po jakiej banki oferują sobie nawzajem pożyczki krótkoterminowe na londyńskim rynku międzybankowym, spada poniżej zera. Wskaźnik LIBOR może przyjmować wartości dodatnie lub ujemne. W ostatnim okresie jego publikacji znajdował się właśnie na minusie. Co to oznacza? Czy oprocentowanie kredytów również powinno być ujemne? Tak, jednak z pewnym zastrzeżeniem. Wskaźnik LIBOR nie jest bowiem jedynym elementem oprocentowania kredytu. O ile LIBOR może być ujemny, o tyle marża narzucana przez bank jest stała i bynajmniej nie “na minusie”. Do tego dochodzą jeszcze opłaty związane z obsługą kredytu czy ubezpieczeniem. Ujemny LIBOR oznacza więc, że kredyt hipoteczny będzie tańszy, ale nigdy darmowy.
Jak LIBOR wpływa na ratę kredytu walutowego?
LIBOR wpływa w sposób znaczący na wysokość raty kredytu walutowego. Wskaźnik LIBOR jest jednym z elementów kosztów kredytu, a co za tym idzie ma on swoje odzwierciedlenie w wysokości miesięcznej raty. Na oprocentowanie kredytu składa się marża banku oraz wskaźnik LIBOR. Jako, że był on przez długi czas ujemny, to nie dokładał żadnej wartości do wysokości raty, a oprocentowanie kredytów walutowych było bliskie 0%. Oczywiście klienci poza częścią kapitałową raty spłacali również prowizję (o ile była ona rozłożona w czasie) oraz pozaodsetkowe koszty kredytu (np. ubezpieczenie). W pewnym uproszczeniu można przyjąć, że im niższy wskaźnik LIBOR tym niższa rata kredytu walutowego.
Jak zmieniał się LIBOR na przestrzeni lat?
By zaprezentować jak wskaźnik LIBOR zmieniał się na przestrzeni lat wybraliśmy jego wersję najczęściej wykorzystywaną do ustalania oprocentowania kredytów hipotecznych w Polsce - LIBOR 3M dla franka szwajcarskiego. Oto jak czynnik ten kształtował się w okresie od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2021 r.
źródło: money.pl
Jak widać największy spadek wskaźnik LIBOR zanotował w 2008 roku. Było to, oczywiście związane, z globalnym kryzysem gospodarczym bezpośrednio powiązanym z rynkiem kredytów hipotecznych. Kolejny znaczący spadek miał miejsce na przełomie 2014 i 2015 roku, gdy na jaw wyszły niedozwolone praktyki i próby ręcznego ustawiania wskaźnika, by zwiększać zyski banków. Sądy w części państw członkowskich Unii Europejskiej uznały, że kredytobiorcy zostali pokrzywdzeni i są uprawnieni do rekompensaty nadpłaconych odsetek. Od tego okresu LIBOR utrzymywał się stale w okolicach od -0,6 do -0,8 %.
Likwidacja LIBOR
Likwidacja LIBOR jest znaczącym wydarzeniem w świecie finansów. Zasady ustalania wysokości wskaźnika LIBOR zawsze były okryte pewną kontrowersją. Uczestnictwo jedynie czterech banków rodziło pole do nadużyć, które były wielokrotnie przedmiotem dochodzeń organów ścigania (ostatnio w 2015 roku). Dlatego też w 2017 roku ogłoszono jego likwidację, która ostatecznie nastąpiła z 1 stycznia 2022 roku. W związku z tym, że LIBOR był używany do ustalania oprocentowania kredytów hipotecznych w wielu krajach Unii Europejskiej konieczne było go zastąpienie innym wskaźnikiem. Dla kredytów udzielonych we frankach szwajcarskiej jest to obecnie SARON. Jednak zmiana takiego elementu oprocentowanie nie mogła odbyć się bez podpisania aneksów do umów kredytowych. Oznaczało to też wyższe raty dla kredytobiorców, bowiem LIBOR od wielu lat był ujemny, zaś SARON (po początkowym okresie, gdy miał podobna wartość) zaczął w maju 2022 roku rosnąć, by obecnie znajdować się znacznie nad “0”.
LIBOR - podsumowanie
LIBOR to wskaźnik oprocentowania referencyjnego na międzynarodowym rynku bankowym. Publikowany był codziennie o godzinie 10:00 polskiego czasu w 7 różnych wariantach (LIBOR ON, 1W, 1M, 2M, 3M, 6M i 1Y). LIBOR wpływał na wysokość oprocentowania kredytów hipotecznych udzielanych w obcych walutach. Z dniem 1 stycznia 2022 roku przestał być publikowany i zastąpiony został innymi wskaźnikami (np. SARON dla kredytów we frankach szwajcarskich). W ostatnich kilku latach publikacji wskaźnik LIBOR notował ujemne wartości, co znacznie obniżało oprocentowanie kredytów walutowych.
Komentarze