Odfrankowienie kredytu: na czym polega, ile kosztuje i jakie są skutki?

Czym jest odfrankowienie kredytu? Definicja i podstawa prawna

Odfrankowienie kredytu to potoczna nazwa procesu sądowego, którego celem jest usunięcie z umowy kredytu walutowego powiązanego z frankiem szwajcarskim (CHF) niedozwolonych postanowień umownych, czyli tzw. klauzul abuzywnych. Podstawą prawną dla tych działań są przepisy Kodeksu cywilnego oraz przełomowe wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), które potwierdziły, że takie klauzule nie wiążą konsumenta. W efekcie sąd "oczyszcza" umowę z nieuczciwych zapisów, co prowadzi do fundamentalnej zmiany jej charakteru i sposobu rozliczenia.

Klauzula abuzywna – co to oznacza w umowie frankowej?

Klauzula abuzywna (niedozwolone postanowienie umowne) w kontekście kredytów frankowych to najczęściej zapis, który nie został indywidualnie uzgodniony z kredytobiorcą i w sposób rażący narusza jego interesy. W praktyce dotyczy to mechanizmu waloryzacji, w którym bank przyznawał sobie prawo do jednostronnego i dowolnego ustalania kursu kupna i sprzedaży CHF. Na podstawie tych kursów bank najpierw przeliczał kwotę kredytu w dniu jego wypłaty, a następnie wysokość kolejnych rat. Taki zapis dawał bankowi nieograniczoną kontrolę nad wysokością zobowiązania klienta, co zostało uznane za sprzeczne z prawem.

Główne skutki odfrankowienia – co zyskuje kredytobiorca?

Pozytywny wyrok sądu niosący za sobą odfrankowienie kredytu prowadzi do trzech kluczowych korzyści finansowych dla klienta.

Przekształcenie w kredyt złotówkowy z oprocentowaniem SARON

To najważniejszy i najkorzystniejszy skutek. Sąd uznaje, że po usunięciu nieuczciwych klauzul umowa nadal obowiązuje, ale jako kredyt w polskich złotych (w kwocie pierwotnie wypłaconej) z zachowaniem oryginalnego oprocentowania, czyli marży banku powiększonej o wskaźnik SARON (który zastąpił LIBOR CHF). Kredytobiorca otrzymuje więc stabilny kredyt złotowy z oprocentowaniem znacznie niższym niż rynkowe oparte na wskaźniku WIBOR/WIRON.

Zwrot nadpłaconych rat

Sąd nakazuje ponowne przeliczenie całej historii kredytu tak, jakby od początku był on kredytem złotówkowym z oprocentowaniem SARON. Różnica między sumą rat faktycznie zapłaconych przez klienta w CHF a sumą rat, które powinien był zapłacić zgodnie z nowymi zasadami, stanowi nadpłatę. Bank jest zobowiązany zwrócić tę kwotę kredytobiorcy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Obniżenie salda zadłużenia na przyszłość

W wyniku ponownego przeliczenia historii spłat okazuje się, że kredytobiorca spłacił znacznie większą część kapitału, niż wynikało to z harmonogramu banku. Saldo zadłużenia pozostające do spłaty na przyszłość drastycznie maleje, a w niektórych przypadkach kredyt może okazać się już w całości spłacony.

Odfrankowienie a unieważnienie umowy – kluczowe różnice

W procesach z bankami kredytobiorcy często wnoszą o odfrankowienie lub – jako żądanie ewentualne – o unieważnienie umowy. Są to dwa różne rozwiązania o odmiennych skutkach.

Jak przebiega proces odfrankowienia? Krok po kroku

Proces odzyskiwania pieniędzy od banku jest sformalizowany i wymaga strategicznego działania.

1. Analiza umowy i kalkulacja roszczeń: Pierwszym krokiem jest przekazanie umowy kredytowej do analizy wyspecjalizowanej kancelarii prawnej, która oceni obecność klauzul abuzywnych i oszacuje potencjalne korzyści finansowe.
2. Działania przedsądowe: Przed złożeniem pozwu do banku kierowana jest reklamacja oraz wezwanie do zapłaty. Bank ma 30 dni na odpowiedź. W większości przypadków odpowiedź jest negatywna lub bank proponuje niekorzystną ugodę.
3. Złożenie pozwu w sądzie: Po bezskutecznej reklamacji prawnik przygotowuje i składa w sądzie pozew przeciwko bankowi, wnosząc o odfrankowienie i zwrot nadpłat.
4. Postępowanie dowodowe: To główny etap procesu sądowego. Sąd analizuje dowody, przesłuchuje świadków (w tym kredytobiorcę) i najczęściej powołuje biegłego z zakresu finansów, który sporządza opinię wyliczającą wysokość nadpłaty.
5. Wyrok i rozliczenie z bankiem: Pozytywny wyrok kończy sprawę w danej instancji. Po jego uprawomocnieniu się bank jest zobowiązany do zwrotu zasądzonej kwoty i przedstawienia nowego harmonogramu spłat.

Analiza kosztów i czasu trwania procesu

Rozpoczęcie procesu wiąże się z koniecznością poniesienia pewnych kosztów, które jednak w przypadku wygranej są w całości zwracane przez bank. Główne opłaty to:

• Opłata od pozwu: maksymalnie 1 000 PLN.
• Opłata skarbowa od pełnomocnictwa: 17 PLN.
• Zaliczka na poczet opinii biegłego: ok. 1 500 - 3 000 PLN.
• Wynagrodzenie kancelarii prawnej: zazwyczaj składa się z opłaty wstępnej oraz premii za sukces (tzw. success fee) liczonej jako procent od wygranej kwoty.

Ile trwa odfrankowienie?

Czas trwania procesu sądowego jest trudny do precyzyjnego określenia. Zależy od obciążenia sądu, taktyki banku i złożoności sprawy. Średnio należy liczyć się z okresem od 1,5 roku do 3 lat do uzyskania prawomocnego wyroku.