Prawo poboru - pierwszeństwo na rynku akcji
Czym jest prawo poboru?
Prawo poboru jest przywilejem obecnych akcjonariuszy do pierwszeństwa zakupu nowych akcji danej spółki. Zarząd spółki akcyjnej może zdecydować, że potrzebuje zwiększyć swój kapitał. Najprostszym sposobem na jego pozyskanie jest emisja nowych akcji. Takie rozwiązanie mogłoby naruszyć strukturę własności wśród posiadaczy akcji. Dlatego akcjonariusze mogą skorzystać z prawa poboru. Jeżeli pewna część emisji należy do nich i spółka wyprodukuje nowe akcje, mają oni pierwszeństwo do zakupu akcji, zanim te trafią na ogólnodostępny rynek. W ten sposób mogą zachować swoją pozycję w dystrybucji akcyjnej.
Prawo poboru stanowi na giełdzie samodzielny papier wartościowy. Innymi słowy, nie jest obowiązkiem, a raczej przywilejem, który można sprzedać w postaci instrumentu notowanego na giełdzie.
Gdzie występuje prawo poboru?
Zastosowanie prawa poboru najczęściej występuje w postaci subskrypcji dla akcjonariuszy. Taka subskrypcja nadaje akcjonariuszom pierwszeństwo do nabycia nowo wyemitowanych akcji przez spółkę. W ten sposób wraz z podwyższeniem kapitału spółki, posiadacz akcji może zachować swoją pozycję w dystrybucji poprzez pierwszeństwo do nabycia nowej emisji akcyjnej.
Jak zostać właścicielem prawa poboru?
Właścicielem prawa poboru zostaje się poprzez posiadanie akcji w dniu ustalenia prawa poboru przez zarząd spółki. Innymi słowy, jeżeli nie wyprzedamy swoich akcji do momentu, w którym spółka ogłosi prawo do poboru, automatycznie staniemy się posiadaczami prawa do pierwszeństwa w zakupie nowej emisji akcji.
Prawa i obowiązki właściciela prawa poboru
Korzystając z prawa poboru, akcjonariusze mają prawo do zachowania swojego procentowego stanu posiadania w spółce. Nie oznacza to, że właściciel akcji ma obowiązek zakupu nowych akcji. Jego pierwszeństwo jest po prostu przywilejem, z którego ma prawo skorzystać lub nie.
Jakie elementy zawiera ogłoszenie prawa poboru?
W ogłoszeniu prawa poboru powinny znaleźć się następujące elementy:
- Zasady przydziału aktualnych akcji;
- Data wejścia uchwały;
- Dokładna suma powiększająca kapitał zakładowy;
- Cena emisji akcji;
- Ostateczny termin skorzystania z prawa poboru;
- Skutki niewykorzystania prawa poboru oraz uiszczenia wskazanych w umowie opłat;
- Wartość nominalna akcji objętych prawem poboru.
Zarząd spółki jest zobowiązany poinformować aktualnych akcjonariuszy o tym, że dojdzie do emisji nowych akcji. Wyjątkiem od reguły jest sytuacja, w której wszystkie akcje są akcjami imiennymi. W takim wypadku można zrezygnować z ogłoszenia.
Teoretyczna wartość prawa poboru
Istnieje ogólnie przyjęty wzór, który pozwala obliczyć teoretyczną wartość prawa poboru. Aby z niego skorzystać, należy od ceny emisyjnej akcji odjąć cenę rynkową, a następnie dodać do ilości praw poboru liczbę 1. Pierwszy otrzymany wynik dzielimy przez drugi wynik. W ten sposób otrzymujemy teoretyczną wartość prawa poboru.
Znaczenie emisji z prawem poboru
Znaczenie emisji z prawem poboru jest ważne zarówno dla spółki akcyjnej, jak i akcjonariuszy. Ze względu na ten przepis, spółka może kontynuować pozyskiwanie kapitału bez wywoływania sporów i wykluczania dotychczasowych posiadaczy akcji z ich procentu własności w firmie.
Cele prawa poboru
Najważniejsze cele prawa poboru to utrzymanie dotychczasowego rozkładu sił między akcjonariuszami przy równoczesnym podwyższeniu kapitału zakładowego. Kiedy spółka zostaje zmuszona do poszukiwania większego nakładu kapitałowego, takie rozwiązanie pomaga uniknąć wewnętrznego konfliktu i zachowuje sprawiedliwość poprzez nadanie pierwszeństwa do nowych akcji aktualnym akcjonariuszom. Ponadto warto zaznaczyć, że akcjonariusze chętni do zachowania pozycji pomagają spółce uniknąć rozcieńczenia ogólnego kapitału zakładowego.
Pozbawienie akcjonariusza prawa poboru
W wyjątkowych sytuacjach akcjonariusz może zostać pozbawiony prawa poboru. Może to być pozbawienie jedynie części prawa poboru lub odsunięcie danego posiadacza akcji od całkowitego prawa poboru. W takim wypadku zgromadzenie walne musi przegłosować odpowiednią uchwałę proporcją głosów 4 do 5 na tak. Muszą również zapowiedzieć, że takie wydarzenie będzie miało miejsce podczas obrad, przy czym przed głosowaniem przedstawiają pisemną opinię z uzasadnieniem powodów pozbawienia akcjonariusza części lub całości prawa poboru.
Prawo poboru 2025 - podsumowanie
Prawo poboru najłatwiej objaśnić jako formę przywileju dla akcjonariuszy. Mogą z niego skorzystać, jednak nie mają takiego obowiązku. Przywilej ten może zostać odebrany akcjonariuszowi podczas walnego zgromadzenia, jeżeli zarząd spółki przedstawi odpowiednie uzasadnienie, a następnie je przegłosuje. Prawo poboru najczęściej określa jednak wspólny interes, dzięki któremu zyskuje zarówno spółka, jak i posiadacz akcji.
Często zadawane pytania
- Wykonać prawo poboru – Należy złożyć u swojego maklera tzw. zapis na nowe akcje. Wymaga to posiadania na rachunku gotówki na pokrycie ceny emisyjnej nowych akcji. To opcja dla tych, którzy wierzą w spółkę i chcą utrzymać lub zwiększyć swój udział.
- Sprzedać prawo poboru – Prawa poboru są przez pewien czas notowane na giełdzie jako samodzielny instrument. Można je sprzedać na rynku, tak samo jak akcje. Zysk ze sprzedaży jest rekompensatą za rozwodnienie udziału w spółce.
- Nie robić nic – To najgorsza z opcji. Po zakończeniu okresu subskrypcji niewykorzystane i niesprzedane prawa poboru wygasają i stają się bezwartościowe. Inwestor nie tylko nie zyskuje nic, ale jego procentowy udział w spółce i tak ulega zmniejszeniu.
- Emisja z prawem poboru – Jest sprawiedliwa dla wszystkich dotychczasowych akcjonariuszy. Każdy ma szansę zachować swój proporcjonalny udział w spółce, uczestnicząc w emisji lub sprzedając swoje prawa.
- Emisja bez prawa poboru (subskrypcja prywatna) – Nowe akcje oferowane są wybranej grupie lub jednemu, dużemu inwestorowi z pominięciem dotychczasowych akcjonariuszy. Jest to dla spółki szybszy sposób na pozyskanie kapitału, ale prowadzi do rozwodnienia udziałów i siły głosu drobnych inwestorów, którzy nie mieli szansy wziąć udziału w emisji.
Komentarze