Weksel - jako forma zabezpieczenie kredytu

Czym jest zabezpieczenie wekslowe?

Zabezpieczenie wekslowe to forma gwarancji spłaty zobowiązania finansowego, polegająca na wykorzystaniu weksla. W praktyce oznacza to, że wierzyciel posiada weksel jako zabezpieczenie, który może zostać zrealizowany w przypadku niespłacenia długu przez dłużnika. Dzięki temu wierzyciel ma dodatkowe narzędzie do egzekwowania należności w sytuacji niewywiązania się dłużnika ze swoich zobowiązań.

Czym jest weksel?

Weksel to papier wartościowy, który stanowi formę zabezpieczenia spłaty zobowiązania. Zabezpieczenie wekslowe jest regulowane ustawą z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe. Jest to bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty konkretnej sumy. Weksel w przypadku klientów indywidualnych jest wykorzystywany najczęściej w formie weksla in blanco przy umowie kredytu hipotecznego, jako dodatkowe zabezpieczenie spłaty kredytu.

Forma i niezbędne elementy weksla

Weksel to dokument spisywany na kartce papieru. Aby weksel był ważny musi zawierać wszystkie niezbędne elementy, które dokładnie określa art.1 ustawy Prawa wekslowego:

• nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;
• polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;
• nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);
• oznaczenie terminu płatności;
• oznaczenie miejsca płatności;
• nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
• oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;
• podpis wystawcy wekslu.

Jak działa weksel?

Weksla działa bezwarunkowo. Dłużnik wekslowy, inaczej trasant jest zobowiązany do zapłaty konkretnej sumy w dokładnie określonym terminie na rzecz remitenta, czyli wierzyciela.

Weksel może być płatny na kilka sposobów, co również określa ustawa: za okazaniem - weksel jest ważny rok od daty wystawienia, z możliwością wydłużenia terminu przez zastosowanie klauzuli przedłużającej termin; w oznaczonym dniu - np. 1 stycznia 2024 roku; w pewien czas po dacie- np. po upływie 30 dni.

W momencie spłaty zadłużenia, które zabezpieczał weksel - gdy całkowicie wywiążemy się z umowy kredytowej - dłużnik ma prawo ubiegania się o zwrot weksla. Jest to zagwarantowane w art. 465 Kodeksu cywilnego.

Rodzaje weksli

Ustawa Prawa wekslowego wyróżnia dwa podstawowe rodzaje weksli:

1. weksel własny - imienne zobowiązanie do zapłaty, w którym dłużnik jest jednocześnie wystawcą weksla; dokument zapisywany w formie pierwszoosobowej, przykładowe zdanie: “Ja, niżej podpisany zobowiązuje się do zapłaty 30 000 zł do 30 kwietnia 2024 roku.”
2. weksel trasowany - dokument wystawiony przez wierzyciela, a podpisywany przez dłużnika; jest bezwarunkowym poleceniem zapłaty konkretnej kwoty, w konkretnym terminie.

Dodatkowym rodzajem weksla, o którym warto wiedzieć jest weksel in blanco. Jest to weksel, który nie jest wypełniony “do końca”. Weksel in blanco wypełnia się na podstawie deklaracji wekslowej, która określa m.in. maksymalną kwotę wekslową.

W jakiej sytuacji wykorzystywane jest zabezpieczenie wekslowe?

Zabezpieczenie wekslowe jest najczęściej wykorzystywany przy umowach kredytów hipotecznych oraz przy transakcjach biznesowych.

W przeszłości weksel był często wykorzystywany znacznie częściej jako zabezpieczenie spłaty kredytów bankowych i pożyczek pozabankowych. Aktualnie ta forma zabezpieczenia została wyparta przez ubezpieczenia i poręczycieli.

Jak uzyskać zabezpieczenie wekslowe kredytu?

Aby ustanowić zabezpieczenie wekslowe kredytu należy udać się do stacjonarnej placówki banku lub pożyczkodawcy i zapytać o możliwość skorzystania z takiego rozwiązania. Weksel można podpisać jedynie osobiście - nie zaciągniesz kredytu na weksel przez Internet.

Kiedy weksel jest nieważny?

Weksel jest nieważny w przypadku, gdy nie zawiera nawet jednego elementów weksla - wymieniliśmy je na początku tego artykułu.

O nieważności weksla może zadecydować chociażby:

• brak daty wystawienia,
• brak wskazania waluty przy kwocie na wekslu,
• brak podpisu dłużnika pod wekslem,
• podejrzenie o sfałszowaniu weksla.

Korzyści zabezpieczenia kredytu przez weksel

Korzyści zabezpieczenia kredytu przez weksel to:

• Jasność - weksel jest formalnym dokumentem, który jasno określa warunki zapłaty, co zapewnia pewność prawną dla obu stron. Jest to szczególnie istotne w transakcjach biznesowych, gdzie wymagana jest wyraźna umowa co do terminów i kwot płatności.
• Łatwość egzekwowania - w przypadku niewykonania zobowiązań przez dłużnika, weksel jest łatwiejszy do egzekwowania w porównaniu z innymi formami zabezpieczeń, ponieważ jest uznawany za tytuł wykonawczy. 
• Elastyczność - weksle mogą być łatwo negocjowane i przenoszone, co oznacza, że pożyczkodawca może przekazać prawo do zapłaty innej stronie. 
• Zwiększenie zaufania w transakcjach - weksel jako formalna obietnica zapłaty zwiększa zaufanie między stronami, co jest szczególnie ważne w relacjach biznesowych, gdzie jedna ze stron może mieć obawy co do wiarygodności płatniczej drugiej strony.
• Minimalizacja ryzyka kredytowego - dla pożyczkodawcy weksel stanowi dodatkowe zabezpieczenie, co minimalizuje ryzyko kredytowe.

Weksel to bezwarunkowe zabezpieczenie spłaty kredytu, które znacznie ułatwia proces odzyskiwania należności. Właściciel weksla ma prawo do żądania zapłaty zgodnie z zapisami w dokumencie.

Z perspektywy wierzyciela jest to zabezpieczenie, które gwarantuje szybszy proces sądowy w celu wyegzekwowania długu. Z drugiej strony sam weksel nie gwarantuje, że dłużnik będzie wypłacalny i w żaden sposób nie przyspieszy to odzyskania długu, jeśli egzekucja okaże się nieskuteczna.

Alternatywy dla weksla 

Wyróżniamy cztery popularne rozwiązania stanowiące alternatywę dla weksla, jako zabezpieczenia kredytu. Są to: Ubezpieczenie spłaty kredytu - ubezpieczenie od utraty pracy lub ubezpieczenie na życie, znacznie zwiększa szanse na otrzymanie kredytu i gwarantuje pomoc w spłacie w przypadku problemów. Zastaw rejestrowy - zabezpieczenie przez ustanowienie zastawu na pojeździe jest rozwiązaniem stosowanym przy kredytach samochodowych oraz leasingu. Ustanowienie hipoteki - hipoteka wpisana do księgi wieczystej to powszechnie stosowane rozwiązanie przy kredytach hipotecznych. Poręczenie, podżyrowanie kredytu - osoba o wysokiej zdolności kredytowej może poręczyć spłatę kredytu, jednocześnie zobowiązując się do podjęcia odpowiedzialności za dług w przypadku problemów ze spłatą przez dłużnika.

Zabezpieczenie wekslowe - podsumowanie

Ustawa Prawa wekslowego z 1936 roku to jedna z najstarszych ustaw obowiązujących w Rzeczpospolitej Polskiej. Weksel przez lata był powszechnie stosowanym rozwiązaniem zabezpieczenia kredytu, jednak z czasem wypracowano znacznie korzystniejsze środki bezpieczeństwa spłaty kredytu.

Weksel nie gwarantuje odzyskania należności w przypadku niewypłacalności dłużnika, tak jak zapewnia to ubezpieczenie spłaty kredytu czy ustanowienie hipoteki. Weksel in blanco wciąż jest popularnym rozwiązaniem, jednak jako forma zabezpieczenia dodatkowego.