Ubezpieczenie kredytu - wszystko co musisz wiedzieć

Jak działa ubezpieczenie kredytu?

Ubezpieczenie kredytu nie różni się zasadniczo w swoim działaniu od innych rodzajów ubezpieczeń. Kredytobiorca płaci cyklicznie pewną kwotę, w zamian zaś określona kwota jego zobowiązania zostanie pokryta z polisy w przypadku nieprzewidzianego zdarzenia, które uniemożliwi mu regularne spłacanie rat kredytu. Częstotliwość opłat za ubezpieczenie może być różna, w zależności od warunków umowy. Najczęściej spotykamy opłaty miesięczny, roczne lub powiązane z każdą ratą kredytu. Oczywiście w przypadku, gdy do żadnego niepożądanego wydarzenia nie dojdzie - ubezpieczony nie otrzyma niczego w zamian za swoje składki. To zaś prowadzi nas do jednej z najważniejszych cech ubezpieczenia kredytu - chroni ono przede wszystkim bank. Mimo iż to kredytobiorca opłaca regularnie składki, to wkład finansowy banku (i jego odzyskanie w przypadku braku spłaty przez klienta) jest przedmiotem ubezpieczenia. Oczywiście, sytuacja w której kredytobiorca nie może dalej spłacać swoich rat (wypadek, utrata pracy, problemy zdrowotne itp.) oznaczałyby dla niego niemożliwy do spłacenia dług, który rodziłby kolejne karne odsetki. W tym znaczeniu również ubezpieczony odnosi pewną korzyść z takiego układu. Jednak najczęściej nie ma on wpływu na Ogólne Warunki Ubezpieczenia, wysokość kwoty do której ubezpieczony jest kredyt, a sytuacje w których towarzystwo ubezpieczeniowe odmawia wypłaty odszkodowania nie należą do rzadkości. Jak zwykle podkreślamy wagę dokładnego przeanalizowania umowy oraz wyboru najkorzystniejszej opcji (o ile otrzymamy wybór) - to na nas samych spoczywa odpowiedzialność za nasze finanse.

Ubezpieczenie na życie a kredyt

Jedną z najpopularniejszych form ubezpieczenie, zwłaszcza kredytu hipotecznego, jest ubezpieczenie na życie. Hipoteka to dla większości z nas największe wyzwanie finansowe, z którym przyjdzie nam się zmierzyć w życiu. Zarówno jeżeli chodzi o kwotę, jak i długość zobowiązania. Dlatego banki bardzo nalegają na dodatkowe formy zabezpieczenia takiego kredytu. Podkreślamy jednak - bank nie ma prawa zmusić klienta do wykupienia ubezpieczenia na życie przy kredycie hipotecznym. Nie przeszkadza to jednak w takim formułowaniu umów kredytowych, by podpisanie ich było niemal niemożliwe bez tego zabezpieczenia. Głównym celem ubezpieczenia na życie przy kredycie hipotecznym jest oczywiście zabezpieczenie uregulowania zobowiązania w wypadku śmierci kredytobiorcy. Dzięki temu bank odzyska swój wkład, a spadkobiercy zmarłego nie zostaną obarczeni długiem. W wielu towarzystwach ubezpieczeniowych w skład ubezpieczenia na życie występują także inne zabezpieczenia - na wypadek trwałej niezdolności do pracy, poważnej choroby czy długotrwałej hospitalizacji. O nich piszemy szerzej poniżej.

Ubezpieczenie na życie przy okazji kredytu można zapewnić sobie na dwa sposoby. W pierwszym to bank przedstawia ofertę towarzystwa ubezpieczeniowego, z którym współpracuje i w imieniu kredytobiorcy może podpisać stosowną umowę. Składka ubezpieczeniowa jest wtedy powiązana z ratą kredytu. Z czasem, i malejącą kwotą do spłaty, także okresowa opłata za ubezpieczenie powinna spadać.

Druga droga to samodzielne zawarcie umowy ubezpieczenia na życie w wybranej przez nas firmie ubezpieczeniowej, a następnie cesja - czyli przeniesienie prawa do ubezpieczenia na rzecz banku, na czas spłaty kredytu. To rozwiązanie pozwala nam na znacznie szerszy wybór ubezpieczyciela, a także wyraźnie rozdziela kredyt od polisy. To zaś oznacza, że jeżeli kwota odszkodowania w wypadku naszej śmierci jest wyższa niż pozostały kredyt, nadwyżka trafi do osób uposażonych (naszych spadkobierców). W tym przypadku mamy też znacznie większe pole do negocjacji tak kwoty ubezpieczenia, jak i okresowej raty.

Ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa lub niezdolności do pracy a kredyt

Jak pisaliśmy wyżej ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa lub trwałej niezdolności do pracy często występują jako składowe ubezpieczenia na życie. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie by wykupić je oddzielnie. W przypadku trwałego uszkodzenia ciała lub choroby uniemożliwiającej wykonywanie pracy ubezpieczyciel dokonuje spłaty pozostałej części kredytu. Realizacja polisy odbywa się na wniosek kredytobiorcy i musi zostać potwierdzona dokumentacją stwierdzającą zdarzenie oraz medyczną. Niekiedy konieczne jest również zaświadczenie z ZUS lub KRUS.

Ubezpieczenie na wypadek utraty pracy a kredyt

Ubezpieczenie na wypadek utraty pracy znacznie różni się od powyższych przypadków. Po pierwsze jest to ochrona czasowa, a nie stała. Oznacza to, że ubezpieczenie obejmuje tylko spłatę kilku rat (zazwyczaj od 6 do 12), co pozwala ubezpieczonemu na znalezienie innego miejsca pracy. Po drugie warunki wypłaty takiego ubezpieczenia są bardziej restrykcyjne. Najczęściej obejmują tylko zatrudnienie na umowę o pracę na czas nieokreślony (chociaż część towarzystw proponuje też ten typ ubezpieczenie prowadzącym działalność gospodarczą), po wtóre zaś - do rozwiązania stosunku pracy nie może dojść z winy kredytobiorcy. To obejmuje też np. rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.

Ubezpieczenie nieruchomości a kredyt

Ostatni typ ubezpieczenia jest spotykany niemal wyłącznie przy kredytach hipotecznych, a niejednokrotnie jest wręcz wymogiem otrzymania kredytu. Ubezpieczenie nieruchomości, która jest przedmiotem zobowiązania. Najczęściej wystarczy tu ubezpieczenie minimalne - od pożaru czy innych zdarzeń losowych. Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia na życie - bank zaproponuje pakiet z oferty ubezpieczyciela, z którym współpracuje, ale zaakceptować powinien również polisę innego towarzystwa, którą klient podpisał samodzielnie. Kluczowym będzie tu spełnienie wymagań, jak na przykład kwota ubezpieczenia, która nie może być niższa niż całkowita kwota kredytu hipotecznego.

Ubezpieczenie a rodzaje kredytu

Jak w przypadku wielu narzędzi finansowych także dobór odpowiedniego ubezpieczenia do naszego kredytu będzie grał kluczową rolę. Wybór drogiego ubezpieczenia do krótkotrwałego, opiewającego na małą kwotę kredytu gotówkowego może przysporzyć nam więcej kłopotów niż korzyści. Rata może znacząco wzrosnąć, a ryzyko wystąpienia nieprzewidzianych okoliczności jest znacznie mniejsze niż przy wieloletnim zobowiązaniu. Prześledźmy więc wymogi wobec ubezpieczeń do różnych rodzajów kredytów i najkorzystniejsze ich warianty z punktu widzenia kredytobiorcy.

Ubezpieczenie kredytu hipotecznego

Kredyt hipoteczny to produkt, któremu towarzyszyć może nawet kilka różnych ubezpieczeń. Bank nie ma prawa wymagać od nas ubezpieczenia na życie, ale może nas nakłaniać do takiego rozwiązania proponująć np. aktracyjnejsze warunki. Jednak nawet bez wymogu takiego ubezpieczenie jest to opcja, nad którą warto głęboko się zastanowić. 20 czy 30 lat to szmat czasu, podczas którego wydarzyć się może niemal wszystko. Zabezpieczenie naszych najbliższych na wypadek naszej śmierci, kalectwa lub trwałej niezdolności do pracy może okazać się warte nieco wyższej raty. “Nieco”, bowiem przy tak wysokiej kwocie i okresie kredytowania dodatkowe ubezpieczenie jest znacznie mniej odczuwalne niż przy znacznie krótszym kredycie gotówkowym.

Ubezpieczeniem, którego nie unikniemy jest ubezpieczenie nieruchomości. Banki są w tej sprawie zgodne. Możemy podpisać stosowną umowę za pośrednictwem banku lub samemu poszukać odpowiadającej nam oferty na rynku.

Przy kredytach hipotecznych występuje także jeszcze jeden typ ubezpieczenia. Jest to ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Jako zasadę przyjmuje się, że należy mieć 20% zgromadzonych środków, by wystąpić o kredyt hipoteczny. Jednak banki często godzą się już na kredytowanie zakupu nieruchomości, gdy dysponujemy tylko 10% wkładu własnego. Warunkiem jest właśnie ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, które opłacać będziemy tak długo, aż przekroczyć “magiczny” próg 20% spłaconej wartości kredytu. Niewątpliwie podniesie to naszą ratę na początku okresu kredytowania, jednak może okazać się to jedynym wyjściem dla klientów, którzy mieliby problem ze zgromadzeniem większych środków na własny wkład.

Ważna informacja - w wypadku wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego możemy ubiegać się zwrot części składki. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy ubezpieczenie opłacimy jednorazowo podczas podpisania umowy, jak i w przypadku dopisania składki do miesięcznej raty.

Ubezpieczenie kredytu gotówkowego

Kredyt gotówkowy znacznie rzadziej sprzedawany jest w pakiecie z ubezpieczeniem. Ryzyko banku w jego przypadku jest znacznie mniejsze - krótszy czas zobowiązania i znacznie niższa jego kwota. Nie oznacza to jednak, że banki nie próbują nakłaniać do takiego, dodatkowego zabezpieczenie swoich klientów. Najczęściej spotkać można dwie oferty tego samego kredytu - jedną z dobrowolnym ubezpieczeniem, drugą - bez. Ta pierwsza może okazać się dla klienta znacznie korzystniejsza. Sam kredyt może być znacznie tańszy - zmniejszone oprocentowanie i niższa prowizja mają na celu skłonienie klienta do zawarcia takiej wiązanej umowy. Każdy przypadek należy rozpatrywać tu indywidualnie, zwłaszcza gdy dysponujemy stosunkowo niską zdolnością kredytową. Ubezpieczenie zwiększa wtedy naszą wiarygodność w oczach banku, a z tym wiązać mogą się wymienione wyżej benefity.

Ubezpieczenie kredytu konsolidacyjnego

Sytuacja różnicy w oczekiwaniach kredytobiorcy i banku jest jeszcze bardziej widoczna w przypadku ubezpieczenia kredytu konsolidacyjnego. Klient najczęściej decyduje się na taki krok, by obniżyć miesięczną ratę (a nie powiększyć ją o składkę ubezpieczenia). Jednak dla banku jest to sygnał, że mogliśmy mieć w przeszłości problem uregulowaniem zobowiązania w terminie. Stąd część banków wymaga takiego zabezpieczenia, przynajmniej od kredytów na większe kwoty. Najczęściej jest to jednak przedmiotem negocjacji między kredytodawcą a klientem, w której role grają indywidualna sytuacja kredytobiorcy oraz jego dotychczasowa historia spłacania zobowiązań.

Ile kosztuje ubezpieczenie kredytu?

Na tak postawione pytanie nie da się odpowiedzieć. O koszcie ubezpieczenia kredytu decyduje masa czynników. Od rodzaju kredytu, przez zakres ochrony aż po wysokość kredytowanej kwoty i termin ostatecznej spłaty. Nie bez znaczenia pozostaje też sam kredytobiorca - historia jego zobowiązań czy wiek, a także czy zdecydujemy się na miesięczną składkę czy uregulujemy koszt ubezpieczenia jednorazowo. Spróbujmy to jednak nieco uporządkować.

W przypadku kredytu gotówkowego średnia rynkowa ubezpieczenia waha się w okolicy 0,3% całej kwoty kredytu miesięcznie. Jednak możemy też spodziewać się też dodatkowej opłaty jednorazowej. W przypadku opłacenia łącznej kwoty ubezpieczenia przy podpisywaniu umowy przygotować powinniśmy się na ok. 5-6% wartości kredytu.

Sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana w przypadku ubezpieczeń kredytu hipotecznego. Zacznijmy od ubezpieczenia nieruchomości. Najczęściej banki oferują go w co najmniej dwóch wariantach różniących się zakresem ochrony. I tak w wariancie miesięcznym ubezpieczenie oferuje np. Citi Handlowy (0,0049% wartości nieruchomości), Bank Millennium (0,0075% wartości nieruchomości) czy ING Bank Śląski (0,0096% w wariancie podstawowym i 0,0228% w wariancie rozszerzonym). W skali rocznej ubezpieczenie oferuje między innymi Alior Bank (od 0,085% do 0,316% sumy ubezpieczenia w zależności od wariantu), BOŚ Bank (od 0,095% do 0,2468% wartości nieruchomości) czy Pekao (0,10% udzielonego kredytu). Zaś mBank czy PKO BP zawsze ustalają stawkę indywidualnie i nie podają do publicznej wiadomości nawet szacunków.

Jak wyglądają składki ubezpieczenia na życie przy kredycie hipotecznym? Wcale nie bardziej przejrzyście. Saldo kredytu (część pozostała do spłaty) jest podstawą do wyliczania miesięcznej stawki ubezpieczenia w kilku bankach. W Credit Agricole będzie to 0.0299% od tej kwoty, w ING Banku Śląskim 0,035%, w BNP Paribas 0.04%, a w mBanku 0,045%. Ten sposób naliczania powoduje, że wraz ze spłacaniem kredytu maleje również kwota składki ubezpieczeniowej. Bank Millennium swoją stawkę opiera o łączną sumę ubezpieczenia (stała stawka) i ustala ją na poziomie 0,03% tej kwoty. Alior Bank zaś za podstawę bierze… sumę pierwszych 5 lat ubezpieczenia i pobiera miesięcznie 5% od tej wartości. Różne, mieszane systemy oferują PKO BP czy Bank Pocztowy.

Nie chcemy, niczym mantry, powtarzać o konieczności dokładnego czytania umów i wyboru oferty, która najbardziej trafia w nasze potrzeby. Jednak w tym przypadku - nie ma innej drogi. Liczba czynników, które mają wpływ na wysokość składki, a nawet sam sposób jej ustalania może powodować ogromne różnice między różnymi bankami (a przecież jest też cała oferta rynku towarzystw ubezpieczeniowych!), których nie sposób w jasny i uczciwy sposób przedstawić w jednej, przejrzystej tabeli. Cały proces ubiegania się o kredyt hipoteczny jest skomplikowany i czasochłonny i nie inaczej jest z tym jego komponentem.

Czy ubezpieczenie kredytu jest obowiązkowe?

Wszystko zależy od tego, o jakim kredycie mówimy. Przy kredytach gotówkowych ubezpieczenie nigdy nie jest obowiązkowe. By zachęcić do skorzystania z niego bank może obniżyć oprocentowanie lub prowizję - jednak nie może wymagać takiego zabezpieczenia. Przy kredycie hipotecznym jedynie ubezpieczenie nieruchomości jest zawsze obowiązkowe. Wymóg ubezpieczenia na życie różni się znacznie między bankami. Alior Bank wymaga go, gdy kredytobiorca jest jedynym żywicielem rodziny. W Pekao ubezpieczenie na życie jest obligatoryjne, gdy suma wieku kredytobiorcy i okresu kredytowania przekracza 65 lat. Jednak na rynku znajdziemy też oferty kredytów hipotecznych nie wymagających od klientów tego ubezpieczenia (np. w PKO BP).

Kiedy opłaca się ubezpieczyć kredyt?

Przede wszystkim wtedy, gdy wykupienie ubezpieczenia znacznie obniży koszt kredytu. Banki zachęcają do takiego, dodatkowego zabezpieczenia obniżając prowizję, a niekiedy nawet zmniejszając oprocentowanie. Dzięki dodatkowej polisie możemy też zwiększyć naszą zdolność kredytową i stać się w oczach banku bardziej wiarygodni, co znów przełożyć się może na bardziej dogodne warunki. Oczywiście wiele też zależy od naszej definicji “opłacania się”. Jeżeli cenimy bezpieczeństwo naszej rodziny i nie chcemy pozostawić jej z dużym długiem po naszej nagłej śmierci - również ubezpieczenie na życie przy kredycie hipotecznym można uznać za opłacalne.

Rezygnacja z ubezpieczenia kredytu - czy jest możliwa?

Kwestie rezygnacji z ubezpieczenia kredytu każdorazowo regulują przepisy kodeksu cywilnego i ogólne warunki ubezpieczenia (które są nieodłączną częścią umowy ubezpieczeniowej). Wynika z tego tyle, że poza ubezpieczeniami obowiązkowymi, każda umowa ubezpieczenia kredytu może zostać przez klienta wypowiedziana. Wystarczy złożyć odpowiednie pismo w naszym banku. Wzór takiego formularza znaleźć powinniśmy na jego stronie internetowej. Nie musimy też podawać żadnego powodu rezygnacji z ubezpieczenia.

Oddzielną kwestią jest odstąpienie od umowy kredytu. Na ten krok mamy czas tylko przez pierwsze 30 dni od podpisania umowy. Również będzie wymagało to od nas złożenia odpowiedniego wniosku w banku.

Konsekwencje rezygnacji z ubezpieczenia kredytu

Rezygnacja z ubezpieczenia kredytu może mieć poważne konsekwencje. Po pierwsze, co oczywiste, stracimy ochronę w razie nieprzewidzianych sytuacji. Z drugiej strony rata naszego kredytu zostanie pomniejszona o wysokość składki ubezpieczeniowej. W końcu - bank może zmienić warunki naszego kredytu. Jeżeli skorzystaliśmy z oferty, która gwarantowała niższe oprocentowanie lub prowizję w zamian za skorzystanie z ubezpieczenia - po rezygnacji z niego stracimy również te przywileje. Przed podjęciem takiego kroku warto więc dokładnie przekalkulować czy zysk z pomniejszonej raty nie zostanie zniweczony przez mniej korzystne warunki kredytowania.

Jak odzyskać zwrot ubezpieczenia kredytu?

Jeżeli spłacimy kredyt przed czasem, to możemy ubiegać się o zwrot ubezpieczenia, którego nie wykorzystaliśmy. Odnosi się to zresztą nie tylko do ubezpieczenia, ale wszystkich kosztów, które są rozłożone na cały okres kredytowania - np. prowizji. Wcześniejsza spłata odnosi się tu też do sytuacji, gdy to inny bank ureguluje za nas zobowiązanie. Tak jest w przypadku przeniesienia kredytu do innej instytucji lub przekształcenia go w kredyt konsolidacyjny (z innym zobowiązaniem). Jak odzyskać zwrot? Należy złożyć do banku odpowiedni wniosek, w którym powołamy się na art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, stanowisko Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta oraz wyrok TSUE. Ponadto muszą się w nim znaleźć Twoje dane identyfikacyjne, numer umowy kredytowej, datę jej zawarcia i okres kredytowania oraz numer konta (na który chcemy otrzymać przelew środków). Powinniśmy znaleźć wzór odpowiedniego dokumentu na stronie internetowej naszego banku. Bo też do banku (a nie towarzystwa ubezpieczeniowego) kierujemy nasz wniosek. Zgodnie z ustawą to kredytodawca, a nie ubezpieczyciel, ma obowiązek zwrócenia nadpłaconych, niewykorzystanych składek.

Jak obliczyć zwrot ubezpieczenia kredytu?

Na jaki zwrot możemy liczyć? Jeżeli odstąpimy od umowy ubezpieczenia w pierwszych 30 dniach jej obowiązywania - możemy liczyć na zwrot całej kwoty opłaconych składek. Jeżeli jednak zwrot wynika z wcześniejszej spłaty, to otrzymamy część proporcjonalną do niewykorzystanego okresu ochrony. Dla przykładu: wzięliśmy kredyt gotówkowy na 5 lat wraz z ubezpieczeniem. Jednak spłaciliśmy go już po 4 latach. W tej sytuacji, proporcjonalnie, ⅕ opłaconych składek do nas wróci. Między bankami mogą występować pewne proceduralne różnice, których dokładny opis znajdziemy w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Na przykład ING Bank Śląski wypłaca zwrot niewykorzystanych składek automatycznie, bez potrzeby składania dodatkowych dokumentów. Część banków oferuje też dwie formy zwrotu: pierwszą w postaci przelewu na wskazane przez klienta konto, a drugą w formie obniżenia pozostałej kwoty do spłaty o nadpłacone składki.

Ubezpieczenie kredytu a śmierć kredytobiorcy

W wypadku śmierci kredytobiorcy, którego zobowiązanie było ubezpieczone, rodzina zobowiązana jest dostarczyć od banku akt zgonu. Ciężar uregulowania pozostałej do spłaty kwoty kredytu spada wtedy na ubezpieczyciela. Jeżeli procedura wypłaty odszkodowania się przedłuża może nastąpić sytuacja, w której rodzina będzie zobowiązana uregulować jeszcze jedną lub dwie kolejne raty. Jednak ubezpieczyciel ma obowiązek zwrócić jej wykorzystane środki. Co ważne to bank występuje do towarzystwa ubezpieczeniowego o wypłatę odszkodowania (na podstawie dostarczonego aktu zgonu).

Co w sytuacji gdy kwota odszkodowania nie pokrywa całego zadłużenia? Niestety, różnica między tymi dwoma wartościami zostaje scedowana na spadkobierców. To oni będą musieli ją uregulować.

Ubezpieczenie kredytu - podsumowanie

Ubezpieczenie przy kredycie to forma zabezpieczenia klienta, a pośrednio interesu banku, na wypadek trudności lub niemożliwości spłaty części lub całego zobowiązania. Banki proponują różne ubezpieczenia do kredytów: na życie czy na wypadek utraty zdrowia lub pracy. Co ciekawe, klient nie ma obowiązku wykupienia ubezpieczenia, jednak jest mocno sugerowane - szczególnie przy kredycie hipotecznym.

Kredyt warto ubezpieczyć chociażby dlatego, że nigdy nie jesteśmy w stanie przewidzieć skrajnych sytuacji: zwolnienia z pracy, wypadku czy śmierci. Posiadając ubezpieczenie możemy liczyć na pokrycie kosztów zobowiązania z polisy czy chociaż wsparcie w spłacie w trudnej sytuacji. Koszt ubezpieczenia w jedynie w niewielkim stopniu podwyższy ratę kredytu, a zapewni poczucie bezpieczeństwa, a czasami obniży wysokość oprocentowania lub marży.