Umowa kredytowa - niezbędne informacje

Czym jest umowa kredytowa?

Umowa kredytowa jest pisemną umową między kredytobiorcą a bankiem, określającą warunki udzielenia, spłaty oraz odsetki kredytu, a także inne obowiązki i prawa stron. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta w formie pisemnej pod groźbą nieważności.

W zależności jednak od typu kredytu - hipoteczny, gotówkowy, samochodowy, czy konsolidacyjny - umowy nieco się od siebie różnią. Najbardziej od pozostałych odstaje umowa kredytu hipotecznego, z racji wyjątkowo wysokiej kwoty zadłużenia oraz długiego okresu kredytowania.

Umowa kredytu hipotecznego

Umowa kredytu hipotecznego różni się od umów innych produktów kredytowych. Podstawową różnicą jest to, że rozbita jest na dwie części. Jedna z części to standardowe warunki kredytu, czyli wszystko wygląda prawie jak na klasycznej umowie kredytu gotówkowego. Druga część związana jest z kredytobiorcą, jego indywidualną sytuacją i warunkami, jakie z ową sytuacja się wiążą.

Podstawowym elementem umowy kredytu hipotecznego jest cel. Może to być istniejąca nieruchomość, dom lub mieszkanie i inne, z rynku wtórnego lub pierwotnego. Może to jednak być kredyt, który przeznaczony będzie na budowę domu. Już samo to, jaki dokładnie jest cel kredytowania, ma wpływ na ogólny wygląd kredytu.

Kredyt hipoteczny jest specyficzny pod wieloma względami. Już od przeznaczenia kredytu zależeć może, w jaki sposób zostanie on wypłacony. Jeśli celem jest zakup nieruchomości, to kredyt powędruje na konto sprzedającego, po wcześniejszym przedłożeniu w banku dokumentu potwierdzającego uiszczenie wkładu własnego. Jeżeli za kredyt ma dopiero powstać dom, kredyt najpewniej wypłacany będzie w transzach na materiały budowlane, czy wynagrodzenie dla pracowników, po uprzednim przedstawieniu faktur.

W umowie kredytowej kredytu hipotecznego określone zostaną raty - równe lub malejące, ale także ustalona będzie wysokość prowizji oraz oprocentowanie kredytu (stałe lub zmienne co 1, 3 a czasem nawet 6 miesięcy).

Umowa kredytu gotówkowego

Umowa kredytu gotówkowego najbliższa w swojej formie do definicji umowy kredytowej. Umowa zawiera jedynie wysokość kredytu, okres spłaty oraz wyszczególnione wszystkie koszty związane z zadłużeniem. Uwzględniona na umowie powinna być wartość prowizji, wysokość odsetek, oraz pozostałe koszty doliczone do zobowiązania i wysokość RRSO. Oczywiście nie można zawrzeć umowy bez umieszczenia na niej danych obu stron. Może także pojawić się cel uzyskania środków, jednak niewiele banków wymaga podawania planu przeznaczenia kredytu gotówkowego, stąd niekoniecznie taki cel pojawi się w umowie.

Umowa kredytu samochodowego

Umowa kredytu samochodowego różni się w paru punktach od umowy kredytu gotówkowego. Podstawowa różnica jest taka, że podany jest cel przeznaczenia środków. Oczywiście powinny być uwzględnione w umowie strony, wartość kredytu oraz okres spłaty. Co więcej, w umowie muszą znaleźć się wyszczególnione i wyliczone wszystkie koszty, które w przypadku kredytu samochodowego będą niższe niż przy zwykłym kredycie gotówkowym. W tym przypadku, w umowie musi znaleźć się także informacja o konieczności rejestracji pojazdu, gdzie bank musi zostać uwzględniony jako współwłaściciel do momentu zakończenia spłaty. Następnie pojazd może zostać dowolnie przerejestrowany. W umowie znajdować będzie się także zapis mówiący o konieczności ubezpieczenia pojazdu, oraz regulujący wymagany przez bank pakiet ubezpieczeń pojazdu.

Umowa kredytu konsolidacyjnego

W umowie kredytu konsolidacyjnego musi pojawić się zapis o celu przeznaczenia środków. Tutaj, pojawi się lista zadłużeń, które zostaną skonsolidowane. W tym celu konieczne będzie dostarczenie do banku dokumentów, które poświadczają o posiadanych zadłużeniach, ich formie, wysokości i pozostałemu okresowi. Na umowie kredytu konsolidacyjnego będą one wyszczególnione. Prócz informacji o celu, czyli listy spłacanych zobowiązań, nie ma innych szczególnych różnic w umowie kredytu konsolidacyjnego. Warunki, kwoty, koszty, czyli jak w każdej innej umowie. Niektóre banki oferują zaciągnięcie kredytu konsolidacyjnego z dodatkową gotówką na dowolny cel. wzór - jeszcze nie mam

Jakie elementy musi zawierać umowa kredytowa?

Umowa kredytowa musi zawierać poniższe elementy:

• Strony umowy: kredytobiorca i kredytodawca - umowa zawiera informacje zarówno o kredytodawcy, czyli banku, jak i kredytobiorcy, czyli kliencie.
• Kwota i waluta zobowiązania - niektóre banki oferują kredyt w innej walucie niż PLN, a tyczy się to przede wszystkim kredytów hipotecznych. Dlatego informacja w jakiej walucie i na jaką kwotę udzielany jest kredyt, musi pojawić się na umowie. Jeśli walutą nie jest PLN, to musi być również dołączony zapis, w którym istnieje informacja na jakich zasadach przeliczany jest kurs waluty i jak należy spłacać kredyt. Niektóre banki otwierają nawet konto do kredytu w walucie obcej, żeby móc kumulować tam kapitał na spłatę.
• Cel kredytowania - na każdej umowie kredytu istnieje rubryczka “Cel kredytu”. O ile kredyt hipoteczny, kredyt samochodowy, czy kredyt konsolidacyjny to kredyty celowe, tak kredyt gotówkowy już niekoniecznie. Dlatego też w umowie kredytu gotówkowego, wcale nie musi pojawić się cel lub wpisane zostanie “inny cel konsumpcyjny”.
• Harmonogram spłaty - Każda umowa kredytowa musi być opatrzona warunkami spłaty i harmonogramem rat. Klient musi mieć świadomość jakie ma prawa i jakie obowiązki względem banku. Harmonogram spłaty posiada do tego informacje kiedy i jakiej wysokości będzie rata, oraz jak ją uiścić.
• Oprocetnowanie - w większości kredytów oprocentowanie jest odgórnie zmienne. Sytuacja ma się nieco inaczej w przypadku kredytu hipotecznego, gdzie niektóre banki dają możliwość wziąć kredyt z oprocentowaniem stałym. Oprocentowanie zmienne przy kredycie hipotecznym jest z kolei przeliczane co 1, 3, 6 lub 12 miesięcy. Zależy to od tego, jakie formy oprocentowania oferuje bank. Informacja o oprocentowaniu musi być podana w umowie kredytowej.
• Zabezpieczenia - w przypadku większości kredytów, zabezpieczenie nie jest wymagane. Kredyt hipoteczny zawsze posiada zabezpieczenie, choćby w formie hipoteki, która ciąży na nieruchomości do momentu całkowitej spłaty kredytu. Do kredytu hipotecznego bank może wymagać dodatkowego zabezpieczenia i to oprócz hipoteki i koniecznego ubezpieczenia od np. pożaru. Kredyt samochodowy również jest zabezpieczony zakupionym pojazdem. Warunki i sposób zabezpieczenia kredytu muszą się znaleźć w umowie.
• Zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu - kredyt gotówkowy, który nie ma celu przeznaczenia jest wolny od tego typu kontroli. Jednak każdy inny kredyt się z tym wiąże. Bank np. widnieje jako współwłaściciel w dowodzie rejestracyjnym kupionego na kredyt pojazdu lub kredyt wypłacany jest w transzach i po okazaniu odpowiednich dokumentów, aby upewnić się w kwestii przeznaczenia środków, ma to miejsce przy budowie domu na kredyt.
• Terminy i sposób wypłaty - w umowie powinien pojawić się zapis o tym, kiedy bank wypłaci środki, w jaki sposób oraz na jakich warunkach.
• Wysokość pobieranej prowizji - bank ma obowiązek poinformować kredytobiorcę o wysokości prowizji za udzielenie danego kredytu. Zapis o prowizji powinien pojawić się również w umowie. Powinna ona określać w jakiej wysokości będzie naliczona prowizja oraz o ile zostanie obniżona w przypadku wcześniejszej spłaty.
• Warunki zmian - w umowie kredytu powinien pojawić się również, bardzo istotny zapis, o możliwość dokonywania zmian w umowie. Tyczyć się on powinien zarówno kredytobiorcy, jak i instytucji udzielającej kredytu. W umowie powinno być określone, kiedy i na jakich zasadach można owych zmian w umowie dokonać.
• Warunki wypowiedzenia i rozwiązania umowy - klient rzadko ma możliwość wypowiedzieć lub rozwiązać umowę. Tutaj znacznie więcej możliwości leży po stronie banku lub innej instytucji finansowej. Zwykle to oni mogą wypowiedzieć umowę lub ją rozwiązać. Jednak w umowie muszą widnieć jasno spisane zasady i warunki, kiedy bank umowę może wypowiedzieć, czy wręcz zerwać.

Umowa kredytowa, w zależności od rodzaju zobowiązania, to zawsze dokument skomplikowany i złożony, mniej lub bardziej. Bez względu na to, jakiego produktu dotyczy, umowa kredytu musi posiadać kilka pewnych i stałych elementów: strony umowy, kwota i waluta zobowiązania, cel kredytowania, zasady i termin spłaty, wysokość oprocentowania, zabezpieczenia kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą kredytu, terminy i sposób wypłaty środków, wysokość prowizji oraz warunki zmiany, wypowiedzenia oraz rozwiązania umowy. 

Koszty kredytu

Koszty kredytu obejmują różnorodne opłaty i prowizje związane z jego udzieleniem i obsługą, takie jak oprocentowanie, opłata przygotowawcza, prowizja za udzielenie kredytu, koszty związane z ubezpieczeniem kredytu, opłaty za obsługę rachunku kredytowego oraz ewentualne opłaty dodatkowe, które mogą wystąpić w trakcie trwania umowy kredytowej. Bank, z racji tego, że kredyt jest oferowanym produktem, musi na produkcie zarobić. Każdy kredyt posiada swoje koszty. Do kosztów kredytu można zaliczyć oprocentowanie, prowizję za udzielenie, marżę, a wszystko to jeszcze wyrażone poprzez RRSO. Wszystkie dodatkowe koszty, oraz wyliczony całkowity koszt kredytu powinny znaleźć się na umowie. Klient powinien mieć świadomość ile i za co płaci. Koszty dodatkowo powinny być uwzględnione w umowie i opatrzone odpowiednią adnotacją. Klient ma prawo spłacić kredyt przed terminem. W związku z tym, owa dodatkowa notka powinna określać, jak spadną koszty w przypadku wcześniejszej spłaty, lub choćby częściowej nadpłaty kredytu.

Prawa i obowiązki stron kredytu

Prawa i obowiązki stron kredytu zawarte są w każdej umowie kredytowej. Idąc za definicją, instytucja finansowa zobowiązuje się udzielić określonej sumy pieniędzy do dyspozycji klienta, natomiast kredytobiorca zobowiązuje się oddawać dług na odpowiednich warunkach. Umowa jasno określa jak wygląda ten układ kredytobiorca - kredytodawca. Opisuje i normuje warunki, które wiążą obie strony. Spisane są także prawa stron, czyli prawo do nałożenia dodatkowych, określonych umową kosztów kredytu, takich jak oprocentowanie lub prowizja, czy też prawo do wypowiedzenia lub zerwania umowy z klientem, który nie opłaca rat terminowo. Kredytobiorca z kolei dostaje informacje o prawach takich jak wcześniejsza spłata zadłużenia, nadpłata kredytu, czy możliwość zawieszenia spłat.

Wypowiedzenie umowy kredytowej - warunki

Wypowiedzenie umowy kredytowej jest możliwe, ale jego warunki są ściśle określone w umowie oraz przepisach prawa. Zwykle przywilej ten leży po stronie banku, a zapis w umowie reguluje warunki i możliwości wypowiedzenia umowy. Jednym z powodów, kiedy bank wypowie umowę może być sytuacja, w której kredytobiorca przestaje spłacać raty. Wypowiedzenie umowy kredytowej przez bank zwykle prowadzi do wszczęcia postępowania sądowego, a finalnie nawet do egzekucji komorniczej.

Czym różni się wypowiedzenie od odstąpienia od umowy kredytowej?

Odstąpienie od umowy kredytowej to prawo do rezygnacji z kredytu bez kosztów w krótkim okresie po zawarciu umowy, natomiast wypowiedzenie umowy to jej rozwiązanie przed terminem, często wiążące się z dodatkowymi opłatami. Oba te terminu wiążą się z zakończeniem współpracy na mocy umowy. Przestaje ona być ważna w takiej formie w jakiej została sporządzona. Tutaj jednak następuje rozróżnienie między odstąpieniem i wypowiedzeniem.

Odstąpienie od umowy przysługuje każdemu konsumentowi po jej zawarciu. Zwykle jest to termin 14 dni od daty podpisania umowy, na odstąpienie od umowy. Wtedy strony wracają do momentu w którym umowa jakby nigdy nie została zawarta i zwracają sobie przeznaczone wzajemnie aktywa. W przypadku umowy bankowej, klient zwraca całą pożyczoną kwotę kredytu, natomiast bank zwraca poniesione przy podpisaniu koszta. Na odstąpienie jest zwyczajowo 14 dni i nie trzeba podawać przyczyny.

Wypowiedzenie umowy następuje już w trakcie trwania umowy, zwykle nie wcześniej niż przed upływem 14 dni od daty zawarcia umowy. Wypowiedzenie najczęściej następuje w wyniku jakichś niezgodności między działaniami strony, a zapisami w umowie. Jeśli strona nie wypełnia rzetelnie zapisów z umowy, druga ze stron może umowę wypowiedzieć. Najczęściej w przypadku umów bankowych, wypowiedzenie następuje ze strony banku aniżeli kredytobiorcy, gdyż to klienci częściej nie stosują się do umowy.

Czym jest aneks do umowy kredytowej?

Aneks do umowy kredytowej to dokument zmieniający lub uzupełniający pierwotne warunki umowy kredytowej, stosowany gdy obie strony - kredytobiorca i bank - zgadzają się na wprowadzenie zmian po zawarciu pierwotnej umowy. Choć wydaje się, że spisana umowa pozostaje niezmienna i nie ma pola na wprowadzanie innowacji w zapisach, to istnieje taka możliwość. Od tego jest aneks do umowy. W formie aneksu spisuje się wszelkie zmiany względem pierwotnych zapisów. Aneks wtedy dołącza się do umowy i to jego treść stanowi aktualne warunki. Najczęściej aneksem zmienia się termin spłaty rat. Można w ten sposób zmienić także okres kredytowania, skrócić go i tym samym zmienić wysokość raty. W formie aneksu mogą pojawić się zapisy o odroczeniu spłaty, czy o wakacjach kredytowych. Poprzez aneks można dodać także do umowy elementy, które okazują się istotne dla obu stron, a zostały pominięte przy sporządzeniu pierwotnej umowy.

Warunki uruchomienia kredytu po podpisaniu umowy kredytowej

Uruchomienie kredytu po podpisaniu umowy kredytowej zależy od spełnienia określonych warunków, które mogą obejmować:

• Złożenie Wymaganych Dokumentów. Kredytobiorca musi dostarczyć bankowi wszystkie wymagane dokumenty, takie jak zaświadczenia o dochodach, dokumenty potwierdzające tożsamość czy dokumenty dotyczące zabezpieczenia kredytu.
• Zaakceptowanie Warunków Umowy. Kredytobiorca musi zrozumieć i zaakceptować warunki umowy, w tym oprocentowanie, harmonogram spłat, opłaty i prowizje.
• Zabezpieczenie Kredytu. W przypadku kredytów zabezpieczonych, takich jak kredyty hipoteczne, kredytobiorca musi ustanowić odpowiednie zabezpieczenie, np. hipotekę na nieruchomości.
• Przeprowadzenie Formalności Prawnych. W przypadku niektórych rodzajów kredytów, np. hipotecznych, konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych formalności prawnych, takich jak wpis hipoteki do księgi wieczystej.
• Zgoda na Warunki Dodatkowe. W niektórych przypadkach bank może wymagać spełnienia dodatkowych warunków, jak na przykład wykupienie ubezpieczenia.

Podpisanie umowy to jedno. Jednak nie jest tak, że podpisanie umowy zakończone jest wypłatą środków. Niektórzy myślą, że w momencie złożenia podpisu na umowie, pracownik banku od razu wręczy do rąk klienta odliczoną kwotę kredytu. Każdy kredyt rządzi się swoimi prawami i w sumie środki do rąk własnych, kredytobiorca dostaje jedynie w przypadku kredytu gotówkowego. W tej sytuacji wypłata faktycznie następuje błyskawicznie, gdyż może ona nastąpić nawet i po podpisaniu umowy. Zwykle jest to jednak kwestia oczekiwania na przelew na rachunek bankowy, ale w takiej sytuacji również zwykle następuje to w dniu podpisania umowy, lub w ciągu kolejnej doby.

Wypłatę środków do rąk własnych klient odnotuje również w przypadku zaciągnięcia kredytu konsolidacyjnego, ale jedynie pod warunkiem wzięcia kredytu wyższego niż suma zobowiązań, które mają zostać uregulowane, z dodatkową gotówką na dowolny cel. Wtedy, zwykle bank spłaca istniejące długi - kredyty w innych bankach, limity w koncie, limity na kartach kredytowych, a niekiedy nawet pozabankowe chwilówki czy pożyczki ratalne. Wtedy dodatkowe środki przekazywane są na rachunek klienta.

W przypadku kredytu samochodowego, klient nawet nie będzie miał styczności ze środkami z kredytu. Zwykle lądują one bezpośrednio na koncie sprzedającego pojazd. Bank stosuje tego typu praktykę, aby mieć pewność, że środki faktycznie zostaną wydane na realizację celu podanego w umowie kredytu. Dodatkowo, w przypadku kredytu samochodowego, bank udzielający kredytu, na okres spłacania zobowiązania, musi być wpisany w dowodzie rejestracyjnym jako współwłaściciel.

Najbardziej zawiła jest wypłata środków przy kredycie hipotecznym. Tutaj sposób przekazania środków zależy od paru rzeczy. Podstawowy podział, to środki przelewane na konto zbywcy nieruchomości, lub pieniądze wypłacane w transzach kredytobiorcy. Bank przelewa pieniądze na konto zbywcy w sytuacji, gdy obiektem kredytowania będzie gotowy “produkt” - mieszkanie, dom, działka. Wtedy nie jest istotne, czy kupujemy mieszkanie z rynku wtórnego od poprzedniego właściciela, czy dom w stanie surowym od dewelopera. Kredy wędruje na konto osoby, która nieruchomość sprzedaje. Co więcej, wypłata środków nastąpi dopiero po potwierdzeniu w banku, że klient uiścił część kwoty zakupu w formie wkładu własnego. Kredyt może być także wypłacany w transzach. To z kolei jest praktyka bardzo powszechna przy budowie. Kredytobiorca dostaje od banku środki w częściach z przeznaczeniem na np. zakup materiałów budowlanych, czy wypłaty pracowników. W celu uzyskania kolejnej transzy kredytu, należy w banku przedłożyć dokumenty, które potwierdzają sposób wydania środków z poprzedniej transzy, np faktury za materiały budowlane.

Odstąpienie od umowy kredytowej

Odstąpienie od umowy kredytowej wygląda dokładnie tak samo jak odstąpienie od zwykłej umowy konsumenckiej. Klient w ciągu 14 dni od daty podpisania umowy ma prawo odstąpić od umowy bez podawania powodu. W sytuacji odstąpienia od umowy, strony zwracają sobie wymienione aktywa - w przypadku umowy kredytowej klient zwraca całą kwotę kredytu bankowi, bank zwraca klientowi koszty związane z zawarciem umowy - oraz przechodzą do stanu sprzed umowy. W momencie odstąpienia od umowy, strony traktują ją jako niebyłą, jakby nigdy nie została podpisana.

Kiedy umowa kredytowa jest nieważna?

Istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że spisana i podpisana już umowa kredytu może okazać się nieważna. Tak samo nieważna będzie na samym początku, kiedy przed uruchomieniem kredytu zostaną wyłapane nieścisłości, na mocy których umowa przestaje być wiążąca, jak i nawet w ostatnich dniach spłaty kredytu. Podstawowym powodem do unieważnienia umowy kredytu jest wystąpienie tzw. klauzul abuzywnych. W największym skrócie klauzule abuzywne, to zapisy w umowie, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami, a przede wszystkim, takie, które stoją w sprzeczności z prawem. W umowie nie mogą pojawiać się postanowienia, które w jakikolwiek sposób są krzywdzące dla konsumenta. W razie przypuszczeń, że jakieś zapisy w umowie są niekorzystne dla kredytobiorcy, warto z umową udać się do doradcy kredytowego, który rzuci okiem na dokument i wyłuszczy, które zapisy niezgodne są z prawem i mogą być uznane za wspomniane klauzule abuzywne.

Czym jest sankcja darmowego kredytu?

Sankcja darmowego kredytu to instytucja, która powstała, aby uchronić konsumentów przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców, a dokładnie aby chronić kredytobiorców od nieuczciwych praktyk nawet nie tyle banków, co instytucji pozabankowych. Nie od dziś wiadomo, że wszelkiej maści instytucje finansowe, których praktyki sięgają okresu lichwiarzy, stosują czasem nieuczciwe zagrywki, aby zmaksymalizować swoje zyski. Tendencje te oczywiście z czasem i dzięki różnym regulacjom prawnym zanikają, ale jeszcze nie zginęły bezpowrotnie. Właśnie dlatego powstała instytucja - sankcja kredytu darmowego. Tam winni udać się wszyscy kredytobiorcy, którzy dopatrzyli się zastosowania w umowie kredytowej różnych klauzul abuzywnych, lub wręcz braku niektórzy punktów umowy. W takiej sytuacji, kredytobiorca może udać się z umową do sankcji kredytu darmowego, aby dochodzić sprawiedliwości. Instytucja po zweryfikowaniu umowy i potwierdzeniu, że faktycznie znajdują się tam niedozwolone zapisy, lub niektórych niezbędnych zapisów w ogóle brakuje, będzie dochodzić zadośćuczynienia od instytucji względem klienta.

Umowa kredytowa - podsumowanie

Jak widać umowa kredytowa to dokument niezwykle złożony i zawiły. Tym bardziej, że umowy różnią się między sobą w zależności od typu kredytu, do którego umowa będzie sporządzona. Im bardziej złożony kredyt, tym bardziej skomplikowana umowa. Tak więc umowa kredytu gotówkowego jest najprostsza i najłatwiejsza do sporządzenia, natomiast umowa kredytu hipotecznego, to złożony i skomplikowany dokument. Bez względu na to, warto pamiętać o niezbędnych elementach umowy, oraz czemu ona w ogóle służy. Przed podpisaniem umowy należy ją dokładnie przeczytać i upewnić się, że wszystko jest zrozumiałe i przede wszystkim, czy odpowiadają nam warunki umowy. Wszelkie niejasności i nieścisłości powinny być od razu zgłaszane i weryfikowane wraz z pracownikiem banku. Można równie dobrze sprawdzić już podpisaną umowę. W końcu klientowi przysługuje 14 dniowy okres odstąpienia od umowy, w trakcie którego można zweryfikować umowę z innym doradcą kredytowym. Bez względu na wszystko umowa kredytowa to dokument bardzo ważny, w którym zawarte powinny być wszystkie wymienione w tekście powyżej elementy, aby mówić o dobrze spisanej umowie.